0

Türkiye Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Birliği TÜRMOB tarafından hazırlanan Türkiye de Yatırım Teşviklerinde Son 10 yıl "Teşvikli Yatırımlar Raporu" (02.05.2017) yayınlandı.

Yayınlanan raporda; 2007-2016 döneminde Türkiye geneli bölgeler bazında alınan teşvik belgesi, yatırım tutarı ve yaratılan istihdamın seyri, iller bazında alınan teşvik belgesi sayısı, yatırım tutarı ve yaratılan istihdam, Yerli-yabancı sermaye ayrımında teşvikli yatırımlar. En fazla ve en çok yatırım alan ve istihdam sağlayan sektörler ile son on yılda en çok yatırım yapılan bölgeler ve iller hangileri oldu. İş yaratmanın ortalama maliyeti kaç lira oldu konularında bilgiler yer almaktadır.

Türmob'un geçmişte Türkiye geneli ve Dünyadaki gelişmeler üzerine hazırlamış olduğu raporlara yeni çalışma döneminde yeni bir boyut kazandırarak içerik olarak Türkiye'nin ekonomik ve sosyal konularda bulunduğu durum ve geleceğe ilişkin öngörüler içeren raporlar hazırlanması ve kamuoyu ile paylaşılmasında yeni bir uygulama başlatmış bulunmaktadır. Bu çalışmayı mesleki acıdan ve ülkemiz acısından ciddi bulmakta ve önemsemekteyim.

TÜRMOB geçtiğimiz aralık ayında Türkiye Vergi Gelirleri Raporu, sonrasında Türkiye Faiz Raporu, Türkiye Ekonomisinde Dolarizayon Raporu ve Türkiye'de İş Gücü ve İşsizlikle Mücadele Raporu yayınlayarak ülkenin ekonomik konularda yaşadığı sorunlara çözüm önerileri sunmuş ve sunmaya devam etmektedir. Türmob tarafından yayınlanan Teşvikli Yatırımlar Raporu incelendiğinde ülkemizde uygulanmakta olan 6 bölgeye ayrılan bölgesel teşvik sistemi kapsamında 6. bölgeye çok fazla teşvik ve destek verilmesine rağmen teşvikli yatırımlar ağırlıklı olarak birinci bölgede gerçekleşmiştir. Bu dönemde yatırım tutarı olarak enerji ilk sırada yer alırken belge adeti ve istihdam sayısıyla tekstil ilk sırada yer almıştır.

Ülke genelinde 2007-2016 tarihleri arasındaki 10 yıllık dönemde tüm sektörlere yönelik olarak düzenlenen yatırım teşvik belgelerinin toplam sayısı 36 bin 567 adet olurken bu belgeler kapsamında toplam 599 milyar 649 milyon liralık yatırım teşvik kapsamına alındı. Bu yatırımlarla toplam 1 milyon 287 bin 687 kişilik istihdam yaratılması öngörüldü. 2006 yılındaki yıllık yatırım tutarı 2016 yılında 6 kat, düzenlenen belge sayısında 2 kat öngörülen istihdam sayısında ise 1,5 kat artış olduğu görülmektedir. En ok yatırımım imalat ve hizmet sektörünün olduğu bu dönemde yabancı sermayeli yatırım artışında yerli sermayenin 3,5 katı oranında ciddi bir yükseliş gerçekleşmiştir. Bu dönemde bir kişilik iş yaratmanın ortalama maliyetinin 466 bin TL olarak gerçekleşmesi öngörülmüştür. Yatırımlarda ilk sırayı İstanbul alırken Bayburt son sırada yer almıştır.

Türmob tarafından yayınlanan Teşvikli Yatırımlar Raporunun sonuç bölümündeki değerlendirmede ise,

  • Bölgesel teşviklerin, en önemli hedef olan bölgeler arası gelişmişlik farklarını azaltıcı etkisinin arzulanan düzeyde olmadığı, yatırımlardan en büyük payı, yine en gelişmiş 8 ilin yer aldığı 1. Bölge ile sosyo ekonomik düzey açısından onu izleyen 2. ve 3. Bölgelerin almaya devam ettiği görülüyor. 2012'den bu yana olan dönemde 1. Bölgenin yatırım tutarındaki payı daha da artarken, Doğu ve Güneydoğu'daki ülkenin en yoksul 15 ilinin oluşturduğu 6. Bölgenin toplam teşvik belgelerindeki payının çok az arttığı, toplam yatırım tutarındaki payının ise düştüğü dikkati çekiyor. denilirken öneriler bölümünde ise;

  • Toplumsal refah, istikrar ve huzurun güçlendirilmesi için daima ihtiyacımız olan ekonomik büyüme, istihdam artışı ve bölgeler arası gelişmişlik farklarının azaltılması; öncelikle yatırım ortamının iyileştirilmesi ve yatırımların artırılmasına bağlı Özel sektörün ve yabancı sermayenin risk algısıyla gitmek istemediği Doğu ve Güneydoğu bölgelerinde; devletin istihdam ve refahı yaratmak, hızlı göçü önlemek için sembolik de olsa tarım başta belli sektörlerde doğrudan yatırım yapması, özel girişimcileri de cesaretlendirecek, yatırımcı güvenini artıracak, genel yatırım eğilimine ivme kazandıracaktır. denilmektedir.

Rapora ulaşmak için; http://www.turmob.org.tr/

Son 10 yıldaki teşvikli yatırımların illere göre tam listesi (Yatırım tutarına göre sıralı)