TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda halen görüşülmekte olan 2021 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanun Teklifinin rakamsal verilerini değerlendirmeden önce; 2020 ve 2021 yılları bütçelerine ilişkin olarak hangi rakamsal revizelerin yapıldığına bakalım. 2020 yılı bütçesi hedefleri ve 2020 yılı bütçesi gerçekleşme tahminleri karşılaştırılarak GSYH'ye oranlandığında; bütçe açığının payının yüzde 2,9'dan yüzde 4,9'a çıktığı, faiz dışı dengenin yüzde 0,0'dan yüzde -2,1'e düştüğü, faiz giderlerinin payının ise yüzde 2,9'dan yüzde 2,8'e indiği, 2021 yılı bütçesine ilişkin olarak da; geçen yılki Orta Vadeli Programa ve 2021 yılı bütçe teklifine bakıldığında ve GSYH'ye oranlandığında; bütçe açığının payının yüzde 2,9'dan yüzde 4,3'e yükseldiği, faiz dışı dengenin payının yüzde 0,0'dan yüzde -1,2'ye düştüğü, faiz giderlerinin payının ise yüzde 2,9'dan yüzde 3,2'ye yükseldiği görülmektedir.
2020 yılı bütçesi gerçekleşme tahminleri dikkate alındığında, 2021 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Teklifinde; giderlerin yüzde 11,0 artışla 1 trilyon 346 milyar 139 milyon TL (faiz dışı giderlerin yüzde 8,5 artışla 1 trilyon 166 milyar 597 milyon TL), gelirlerin yüzde 13,2 artışla 1 trilyon 101 milyar 146 milyon TL, bütçe açığının yüzde 2,4 artışla 244 milyar 993 milyon TL, faiz dışı açığın ise yüzde 35,7 azalışla 65 milyar 450 milyon TL olarak öngörüldüğü anlaşılmaktadır. 2020 yılı bütçesi başlangıç hedefleri dikkate alındığında ise, 2021 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanun Teklifinde; giderlerin yüzde 22,9, gelirlerin yüzde 15,1, bütçe açığının ise yüzde 76,4 oranında arttığı görülmektedir. Öte yandan GSYH'ye oranı açısından bakıldığında,2021 yılı bütçesi giderleri yüzde 23,8, gelirleri yüzde 19,5, bütçe açığı ise yüzde 4,3'lük bir orana karşılık gelmektedir.
Söz konusu 2021 yılı bütçe teklifinde ekonomik sınıflandırmaya göre tahsis edilen ödenekler ve 2020 yılı bütçesi gerçekleşme tahminlerine göre artış oranları şöyledir: Personel giderleri 326 milyar 633 milyon TL (% 12,1), sosyal güvenlik kurumlarına devlet prim giderleri 54 milyar 527 milyon TL (% 13,3), mal ve hizmet alımları 89 milyar 67 milyon TL (%-15,7), cari transferler 536 milyar 14 milyon TL (% 7,2), sermaye giderleri 103 milyar 734 milyon TL (% 19,7), sermaye transferleri 8 milyar 782 milyon TL (%-19,8), borç verme 37 milyar 984 milyon TL (% 19,2), faiz giderleri 179 milyar 542 milyon TL (% 30,7). Bu rakamsal görüntüden anlaşılacağı üzere 2020 yılı bütçe gerçekleşme tahminleri esas alındığında, 2021 yılında 2020 yılına göre; mal ve hizmet alımlarına ve sermaye transferlerine daha az ödenek tahsis edildiği görülmüştür. 2020 yılı bütçesinde 64 milyar 85 milyon TL olan yatırım ödenekleri ise 2021 yılı bütçe teklifinde yüzde 76,8 artışla 113 milyar 279 milyon TL olarak öngörülmüştür. Yedek ödenekler için ise 2020 yılı bütçesine göre 2021 yılı bütçe teklifinde yüzde 12,5 artışla 9 milyar 857 milyon TL ödenek ayrılmıştır.
2021 yılı bütçe teklifinde öngörülen ve yukarıda belirtilen gider kalemlerinin 2021 yılı bütçesi içindeki payları ise şöyledir: Personel giderleri (% 24,3), sosyal güvenlik kurumlarına devlet prim giderleri (% 4,1), mal ve hizmet alımları (% 6,6), cari transferler (% 39,8), sermaye giderleri (% 7,7),sermaye transferleri (% 0,7), borç verme (% 2,8), yedek ödenekler (% 0,7), faiz giderleri (% 13,3).
2021 yılı bütçe teklifine gelirler açısından bakıldığında ise görüntüler şöyledir: 2021 yılı merkezi yönetim bütçe gelirlerinin 2020 yılı bütçesi gerçekleşme tahminlerine göre yüzde 13,2 artışla 1 trilyon 101 milyar 146 milyon TL olarak öngörüldüğü, 2021 yılı genel bütçe gelirlerinin yüzde 13,7 artışla 1 trilyon 82 milyar 29 milyon TL (vergi gelirlerinin yüzde 16,7 artışla 922 milyar 744 milyon TL, vergi dışı diğer gelirlerin ise yüzde 0,8 azalışla 159 milyar 285 milyon TL) olarak tahmin edildiği, özel bütçeli idarelerin ve Düzenleyici ve Denetleyici Kurumların gelirleri için ise 19 milyar 117 milyon TL'lik bir gelirin bütçeleştirildiği görülmektedir. Vergi dışı diğer gelirler kapsamında 2021 yılında; teşebbüs ve mülkiyet gelirlerinden 57 milyar 866 milyon TL, alınan bağış ve yardımlar ile özel gelirlerden 13 milyar 741 milyon TL, faizler, paylar ve cezalardan 73 milyar 201 milyon TL, sermaye gelirlerinden 13 milyar 71 milyon TL, alacaklardan tahsilatlardan ise 1 milyar 406 milyon TL gelir beklenmektedir.
Vergi gelirlerinin detayına bakıldığında ise çeşitli vergilerin 2021 yılı bütçe teklifinde öngörülen miktarları ile vergi gelirleri içindeki payları şöyledir: Gelir vergisi: 195 milyar 288 milyon TL (% 21,2), kurumlar vergisi: 105 milyar 174 milyon TL (% 11,4), özel tüketim vergisi: 213 milyar 731 milyon TL (% 23,2), dahilde alınan KDV: 70 milyar 579 milyon TL (% 7,6), ithalde alınan KDV: 194 milyar 923 milyon TL (% 21,1), motorlu taşıtlar vergisi: 18 milyar 521 milyon TL (% 2,0), banka ve sigorta muameleleri vergisi: 28 milyar 462 milyon TL (% 3,1), damga vergisi: 23 milyar 812 milyon TL (% 2,6), harçlar: 34 milyar 395 milyon TL (% 3,7), diğer vergiler: 37 milyar 859 milyon TL (% 4,1).
Öte yandan, 2020 yılında 10 milyar TL gelir hedeflenen özelleştirme gelirlerinin 4,4 milyar TL olarak gerçekleşeceği; 2021 yılı bütçe teklifinde de 10 milyar TL özelleştirme geliri hedeflendiği anlaşılmaktadır. Ayrıca, Merkez Bankası (TCMB) ve kamu bankalarından Hazineye aktarılacak temettü gelirleri olarak 40 milyar TL gelir tahmini yapılmıştır.
Sosyal güvenlik sistemine yapılacak transferler için; 2020 yılında merkezi yönetim bütçesinin yüzde 20,6'sı oranında (225,6 milyar TL) ödenek ayrılmıştı, 2021 yılı bütçe teklifinde ise bu ödeneğin yüzde 18,5 artışla 267,3 milyar TL olarak öngörüldüğü ve bu tutarın ise 2021 yılı merkezi yönetim bütçe teklifinin yüzde 19,9'unu oluşturduğu görülmektedir. Öte yandan, 2021 yılı bütçe teklifinde görev zararları için 13,6 milyar TL ödenek öngörülmüş olup, tarımsal destekleme ödemeleri için ise 2020 yılı bütçesine göre hiç artış yapılmamış ve 2021 yılı bütçe teklifinde de 22 milyar TL ödenek ayrılmıştır.
Bütçe içindeki payları açısından önemli olan bazı oransal değişimlere bakıldığında ise, 2021 yılı bütçe teklifinde, 2020 yılı bütçesine göre; yatırım ödeneklerinin payının yüzde 5,9'dan yüzde 8,4'e, sağlığın payının yüzde 17,2'den yüzde 17,7'ye yükseldiği, eğitimin payının yüzde 16,1'den yüzde 15,7'ye, düştüğü, tarımın payının ise 2020 yılına göre değişiklik göstermediği ve 2021 yılı bütçesinde de yüzde 3,1 olduğu görülmektedir.
Merkezi yönetim bütçesi kapsamındaki kurumların mevcut taşıt sayılarının toplamının 108.195, 2021 yılında alacakları yeni taşıtların sayısının ise 2.929 (1.100 adedi Sağlık Bakanlığının ambulans alımları) olduğu söz konusu bütçe teklifinden anlaşılmaktadır.
