0

EMSAL BEDELİ VE EMSAL ÜCRETİ

1- Emsal Bedelin Tanımı ve Kapsamı

Emsal bedeli, normal ticarette, malın satışında elde edilecek değeri veya karşı hizmet veya teslimde bulunulan mal yada hizmetin, bulunduğu eko­nomik kademedeki satış fiyatıdır.

Emsal bedeli, Vergi Usul Kanunu’nda yer alan ve geniş bir uygulama alanı bulan değerleme usullerinden biridir. Emsal bedeli hesaba veya araş­tırmaya dayanan ve belli hususları göz önünde bulunduran bir kıyaslamayı ifade eder. Bu kıyaslama, bir olanaksızlık veya zorunluluk sonucu olabile­ceği gibi; vergi ziyaını önlemenin özel durumlarını dikkate almak, hesap kolaylıkları sağlamak, yerleşmiş muhasebe ve değerleme usullerine uy­mak gibi çeşitli amaçlar gözetilerek de yapılır.

VUK’un 267. maddesine göre,

“Emsal bedeli, gerçek bedeli belli ol­mayan veya bilinmeyen veyahut doğru olarak tespit edilemeyen bir malın, değerleme gününde satılması halinde emsaline nazaran haiz olacağı değer­dir.”

Tanımdan da far kedileceği üzere emsal bedeli, emsal satış bedelidir. Emsal alınacak satış ise, esas itibariyle emsal bedelinin değerleme ölçüsü olarak kullanılacağı ekonomik işletmeye ait satışlardır.

2- Emsal Ücretin Tanımı ve Kapsamı

Emsal ücreti, vergiye tabi işlemin hizmet olması veya başkaları hesa­bına bitim işleri yapılması halinde söz konusudur. Vergi Usul Kanunu’ndaki emsal bedeli ve emsal üc­reti tanımıyla, KDV Kanunu’nun 27. maddesindeki tanım paralellik arz etmektedir. Her iki tanımdan da fark edileceği üzere, söz ko­nusu emsal bedeli, emsal satış bedelidir. Emsal alınacak satış ise, esas iti­bariyle, emsal bedelinin değerleme ölçüsü olarak kullanılacağı iktisadi iş­letmeye ait satışlardır.

3- Emsal Bedelin Tespiti

Vergi Usul Kanunu’nun 267. maddesine göre emsal bedeli; ortalama satış fiyatı, maliyet bedeli ve takdir suretiyle belirlenir. Belirlemede bu sı­ranın izlenmesi zorunludur. Yani, ortalama satış fiyatı esasının uygulan­ması olanağı varken maliyet bedeli esası veya takdir esası uygulanamaz. Birinci sıranın uygulanmaması halinde üçüncü sıraya göre değerleme ya­pılır.

Kısaca, VUK’un 267. maddesinde emsal bedelinin tayini için üç sıra gösterilmiştir;

- Birinci sıra: Ortalama fiyat esası

- İkinci sıra: Maliyet bedeli esası

- Üçüncü sıra: Takdir esası

Bir malın emsal bedelini bir üst sıraya göre tayin etmek mümkün ise, ondan sonraki sıraya göre tespit yapılamaz.

Ancak yargı organlarının re’sen biçtikleri fiyatlarla zirai kazanç ölçüle­rini tespit eden kararnamelerde yer alan unsurlar, sıraya bağlı olmaksızın takdir esası ile değerlenir.