Finansal tablolarda hilenin tespitinde ve önlenmesinde Benford Yasası-5

Muhasebe denetiminde Benford Yasası uygulamaları özellikle son zamanlarda bilgisayarların da yardımıyla dijital analiz yöntemiyle uygulanmakta ve bu analiz ile ortaya çıkan Benford Yasasındaki oranlardan sapmalar bir hilenin işareti olarak algılanmaktadır. Benford Yasasıyla yapılan bir denetimde odak nokta, sayıların tekrarlanma nedenleridir. Analizi yapılan veri setinde olması gerekenden fazla tekrarlanan sayıların mevcut olması durumunda denetim bu alandan başlatılmalıdır. Bunun nedeni ise, Benford Yasası'na göre fazla tekrarlanan sayıların şüphe kaynağı olması ve bu sapmaların ancak kasıtlı bir müdahale sonucu meydana gelmesidir.^[1] Ancak bu yönde bir yargı elde edebilmek için dijital analiz yapılırken uygulanması gereken testlere hakim olmak gerekmektedir. Benford Yasası temelinde yapılacak muhasebe denetiminde, Dijital Analiz uygulamalarında aşağıdaki testler kullanılmaktadır;^[2]

● Birinci basamak testi

● İkinci basamak testi

● İlk iki basamak testi

● İlk üç basamak testi

● Tekrar edilen tutarların tespit edilmesi (Mükerrer basamak testi)

● Tutar yuvarlamalarının tespit edilmesi

● Son iki basamak testi

Benford Yasası temelinde yapılacak testler farklı amaçlarla uygulanmakta olup, genel ve özel olarak iki şekilde yapılmaktadır. Genel analizler (birinci basamak ve ikinci basamak testleri gibi) rakamsal dağılımları hesaplayarak ve beklenen değerlerle karşılaştırarak yalnızca veri kümesinin mantıklılığına ilişkin ve de genel bir fikir edinmede kullanılır. Ancak bunun yanında özel analizler gibi, ekstra denetim çalışmaları yapılmasını gerektirecek hesap ve tutarları tespit etmede veya örneklem oluşturmada kullanılabilecek denetim testleri (ilk iki basamak, ilk üç basamak, son iki basamak, mükerrer sayılar testi ve yuvarlanan rakamlar testi gibi) de bulunmaktadır^.[3]