Sermaye piyasasında temel suç tipleri-4

6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu içerisinde sermaye piyasalarına özgü suç tipleri belirtilmiştir. Bu suç tiplerine uygulanacak ceza miktarı da Sermaye Piyasası Kanunu'nu içerisinde düzenlenmiştir. Yaptırıma bağlanan suç tiplerinin bazıları sadece Sermaye Piyasası Kanunu'nu içerisinde düzenlenmiş iken, bazı suç ve eylemler ise Türk Ceza Kanunu'nu içerisinde düzenlenmiştir.

Sermaye Piyasası Kanunu içerisinde düzenlenen suç tipleri şunlardır;

- Bilgi suiistimali

- Piyasa dolandırıcılığı

- Usulsüz halka arz ve izinsiz sermaye piyasası faaliyeti

- Güveni kötüye kullanma ve sahtecilik

- Bilgi ve belge vermeme, denetimin engellenmesi

- Yasal defterlerde, muhasebe kayıtlarında ve finansal tablo ve raporlarda usulsüzlük

- Sır saklama yükümlülüğü

Sermaye Piyasası Kanunu içerisinde tanımlanan bu suçlardan dolayı soruşturma açılması Kurul'un Cumhuriyet Başsavcılıkları nezdinde yapacağı yazılı başvuruya bağlıdır. Bu başvuru muhakeme şartıdır. Söz konusu başvuru olmadan yargılama veyahut soruşturma devam ettirilemez.

Bu suçlardan güveni kötüye kullanma ve sahtecilik suçu, cezası ve pişmanlıkla ilgili hükümleri Sermaye Piyasası Kanunu'nun 110 uncu maddesinde düzenlenmiştir. İlgili madde şu şekildedir;

Aşağıdaki fiiller güveni kötüye kullanma suçunun nitelikli halini oluşturur; ancak bu durumda 5237 sayılı Kanunun 155 inci maddesinin ikinci fıkrasına göre hükmolunacak ceza üç yıldan az olamaz:

(1) a) Yatırım kuruluşuna, 58 inci madde kapsamındaki fon kuruluna ve 59 uncu madde kapsamındaki teminat sorumlularına; sermaye piyasası faaliyetleri sebebiyle veya emanetçi sıfatıyla veya idare etmek için veya teminat olarak veya her ne nam altında olursa olsun, kayden veya fiziken tevdi veya teslim edilen sermaye piyasası araçları, nakit ve diğer her türlü kıymeti kendisinin veya başkasının menfaatine satmak, kullanmak, rehnetmek, gizlemek veya inkar etmek

b) Yönetim, denetim veya sermaye bakımından dolaylı veya dolaysız olarak ilişkili bulunduğu diğer bir teşebbüs veya şahısla emsallerine göre bariz şekilde farklı fiyat, ücret ve bedel uygulamak, örtülü işlemlerde bulunarak halka açık ortaklıkların karını veya mal varlığını azaltmak

c) Halka açık ortaklıklar ve kolektif yatırım kuruluşları ile bunların iştirak ve bağlı ortaklıklarının, yönetim, denetim veya sermaye bakımından doğrudan veya dolaylı olarak ilişkide bulundukları gerçek veya tüzel kişiler ile emsallerine uygunluk, piyasa teamülleri, ticari hayatın basiret ve dürüstlük ilkelerine aykırı olarak farklı fiyat, ücret, bedel, şartlar içeren anlaşmalar veya ticari uygulamalar yapmak veya işlem hacmi üretmek gibi işlemlerde bulunarak karlarını veya malvarlıklarını azaltmak veya karlarının veya malvarlıklarının artmasını engellemek

(2) Yatırım kuruluşu, 58 inci madde kapsamındaki fon kurulu ve 59 uncu madde kapsamındaki teminat sorumluları bünyesinde tutulan kayıtları bozan, yok eden, değiştiren veya erişilmez kılan kişiler, iki yıldan beş yıla kadar hapis ve beş bin günden on bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılırlar. Ancak 5237 sayılı Kanunun belgede sahtecilik suçuna ilişkin hükümlerinden mahkûmiyete bağlanan kanuni sonuçlar, bu suçtan mahkûm olanlar hakkında da uygulanır.

(3) Birinci fıkranın (b) ve (c) bentleri kapsamına giren güveni kötüye kullanma suçunu işleyen kişi, etkin pişmanlık göstererek 21 inci maddenin dördüncü fıkrasında yer alan ödemenin yanı sıra bunun iki katı parayı Hazineye;

a) Henüz soruşturma başlamadan önce ödediği takdirde, hakkında cezaya hükmolunmaz,

b) Soruşturma evresinde ödediği takdirde, verilecek ceza yarısı oranında indirilir,

c) Kovuşturma evresinde hüküm verilinceye kadar ödediği takdirde, verilecek ceza üçte biri oranında indirilir.(1)

---------------------------------