Yönetmeliğin ikinci bölümünde, bu kanuna tabi yükümlüler belirtilmiş olup, bu yükümlüler detaylı olarak bir önceki 'Mevzuata Uyum Yükümlülükleri' başlıklı makalede açıklanmıştı.
Yönetmeliğin üçüncü bölümünde ise, 'Müşterinin Tanınmasına İlişkin Esaslar' belirlenmiştir. Bu başlık, kanuna ve yönetmeliğe tabi yükümlüler için son derece önemli olup, usulüne uygun müşterinin tanınması (kimlik tespiti vb. gibi) ödevi eksiksiz bir şekilde yerine getirilmesi gerekmektedir.
Yerine getirilmediği veya eksik yapıldığı takdirde, 5549 Sayılı Kanun'un 13/1 ve 14/1 maddeleri gereği 'İdari Para Cezası ve/veya Adli Para Cezası' ile karşı karşıya kalınabilecektir.
Müşterinin Tanınmasına İlişkin Esasların düzenleme başlıklarına bakacak olursak, bunlar;
a) Gerçek Kişilerde Kimlik Tespiti,
b) Ticaret siciline kayıtlı tüzel kişilerde kimlik tespiti,
c) Dernek ve vakıflarda kimlik tespiti
d) Sendika ve konfederasyonlarda kimlik tespiti
e) Siyasi partilerde kimlik tespiti
f) Yurt dışında yerleşik tüzel kişilerde kimlik tespiti
g) Tüzel kişiliği olmayan teşekküllerde kimlik tespiti
h) Kamu kurumlarında kimlik tespiti
i) Başkası adına hareket edenlerde kimlik tespiti
j) Teyide esas belgelerin gerçekliğinin kontrol edilmesi
k) Müteakip işlemlerde kimlik tespiti
Açıklamalardan da anlaşılacağı üzere, kimlik tespiti zorunluluğu bulunan başlıklardaki her bir işlemin yönetmelikte belirtilen şekilde eksiksiz alınması son derece önemlidir.
Yönetmeliğin ilerleyen maddelerinde, kanuna tabi yükümlülerin dikkat etmeleri ve özen göstermeleri gereken hususlar aşağıdaki başlıklarda açıklanmaktadır.
a) Gerçek faydalanıcının tanınması ve tüzel kişilere özel dikkat gösterilmesi,
b) Özel dikkat gerektiren işlemler
c) Müşteri durumunun ve işlemlerin izlenmesi
d) Teknolojik risklere karşı tedbir alınması
e) Üçüncü tarafa güven
f) İşlemin reddi ve iş ilişkisinin sona erdirilmesi
g) Muhabirlik ilişkisi
h) Elektronik transferler
i) Riskli ülkelerle ilişkiler
j) Basitleştirilmiş tedbirler
Yönetmeliğin 4. Bölümünde ŞİB Şüpheli İşlem Bildirimi 'ne İlişkin Esaslar düzenlenmiştir.
Şüpheli işlem, yükümlüler nezdinde veya bunlar aracılığıyla yapılan veya yapılmaya teşebbüs edilen işleme konu malvarlığının; yasa dışı yollardan elde edildiğine veya yasa dışı amaçlarla kullanıldığına, bu kapsamda terörist eylemler için ya da terör örgütleri, teröristler veya terörü finanse edenler tarafından kullanıldığına veya bunlarla ilgili ya da bağlantılı olduğuna dair herhangi bir bilgi, şüphe veya şüpheyi gerektirecek bir hususun bulunması halidir.
Kanun Şüpheli İşlem Bildirimine oldukça önem vermekte ve yükümlülük denetimlerinde şüpheli işlem bildiriminin ne kadar takip edildiği, nasıl çalışmalar yapıldığı, ne kadar ŞİB bildirinde bulunulduğu konuları detaylı olarak incelenmektedir.
O nedenle bu konuya ayrı bir özen gösterilmesi ve özel bir çalışma programının yükümlülerce yerine getirilmesi önem kazanmaktadır.
Yine yönetmelikte yukarıda sayılına hususlar dışında Bilgi ve Belge Vermeye İlişkin Esaslarına değinildiği ve öneminin hatırlatıldığı görülmektedir.
Bilgi ve belge verme, Kamu kurum ve kuruluşları, gerçek ve tüzel kişiler ile tüzel kişiliği olmayan kuruluşlar; Başkanlık ve denetim elemanları tarafından istenilecek her türlü bilgi, belge ve bunlara ilişkin mikrofiş, mikrofilm, manyetik teyp, disket ve benzeri ortamlar da dahil olmak üzere her türlü ortamdaki kayıtlarını, bu kayıtlara erişimi sağlamak veya okunabilir hale getirmek için gerekli tüm bilgi ve şifreleri tam ve doğru olarak vermek ve gerekli kolaylığı sağlamak zorundadır.
Bilgi ve belge verme, sistemin sağlıklı yürümesi, kontrol edilebilmesi ve uygulamanın anlaşılabilmesi açısından önem kazanmaktadır. Burada, yükümlüler tarafından bilgi ve belge verileceği gibi, kamu kurumları tarafından bilgi ve belge verileceği düzenlenmiştir.
Tedbirler Yönetmeliğinin önemli başlıklarından biri de 'Yükümlülük Denetimidir'.
Yükümlülük denetiminin kapsamı, yükümlülerin yükümlülüklere uyum durumunu tespit amacıyla yapılan yükümlülüklere uyum denetimi ile yükümlülük ihlallerini tespite yönelik yükümlülük ihlal incelemesini kapsar.
1) Yükümlülük denetimleri denetim elemanları vasıtasıyla yerine getirilir.
2) Yükümlülük denetimiyle görevlendirilen denetim elemanları, kamu kurum ve kuruluşları da dahil gerçek ve tüzel kişilerden ve tüzel kişiliği olmayan kuruluşlardan her türlü bilgi, belge ve kanunî defterleri istemeye ve bunlar nezdinde her türlü evrak ve kayıtları incelemeye, ilgililerden yazılı ve sözlü bilgi almaya yetkili olup ayrıca diğer kanunların kendilerine verdiği yetkileri de kullanır.
3) Yükümlüler, denetim esnasında denetim elemanlarına uygun çalışma ortamı sağlamak da dahil gerekli her türlü kolaylığı göstermek zorundadır.
Yükümlülük Denetimleri, MASAK Başkanlığı'nın görevlendirme talebi üzerine başlar, denetimler yapılır, başkanlığa raporlanır ve başkanlıkça raporlar üzerinde gerekli çalışmalar yapılarak, yükümlülere bildirilir. Denetimin nasıl yapılacağı, uygulama, süreç, raporlama ve sonuçlanma süreci de bu yönetmelikte açıklanmıştır.
Yönetmeliğin son bölümü ise 'Gümrük İdaresine Yapılacak Açıklama' başlığı ile alınmış esaslar ve düzenleme bu maddede belirtilmiştir.
Makalenin konu başlığı ve makaledeki açıklamalar, bu mevzuata tabi yükümlüler için, bir rehber mahiyetinde olup, daha detaylı bilgiye ulaşmak için Tedbirler Yönetmeliğinin gözden geçirilmesini öneririm.
5549 sayılı kanuna tabi yükümlülere faydalı olması dileklerimle.
