0
Gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin matrah arttırımı ile ilgili yeni yasa ile getirilen kolaylıklar ile sahte belge düzenleme/kullanma fiili ile ilgili kısıtlamalar nelerdir ?
ÖZET
Bilindiği gibi, gerçek ve tüzel kişilerin her yıl Mart veya Nisan aylarında gelir ve kurumlar vergisi beyannamelerini bağlı bulundukları vergi dairelerine vererek, kazançlarını vergi dairesine beyan edip, bu kazançlarının vergilerini tahakkuk ettirmektedirler.[1]
Genel olarak, Türk gelir vergisi sistemi beyan esasına dayalıdır. Ancak, beyan esasının istisnaları mevcuttur. Gelir idaresi zaman zaman, tarh zamanaşımı içerisinde vergi mükelleflerinin beyanlarını vergi incelemesi yoluyla denetleme hakkına sahiptir. [2] Vergi incelemesinde amaç mükelleflerin beyan ettikleri kazançların doğruluğunu araştırmak, tespit etmek ve sağlamak vergi incelemesinin amacını oluşturmaktadır. [3]
Öte yandan, 213 sayılı VUK 138. Mad. hükmüne göre 5 yıl içerisinde herhangi bir şekilde mükelleflerin defter kayıt ve belgelerinin incelenmemesi halinde, söz konusu yıl defter ve kayıtları zamanaşımına uğrar. Ülkemizde tarh zamanaşımı 5 yıldır. Buna göre; vergi incelemesi açısından tarh zamanaşımı 2011 yılı için ertesi yıl başından itibaren 5 yıl içerisinde incelemeye tabi olmayan bir mükellef, 31.12.2016 tarihi sonunda tarh zamanaşımı nedeni ile artık ileriki yıllarda vergi incelemesine tabi olamaz. Bu kuralın tek istisnası 213 sayılı VUK 114. Maddesidir.
ANAHTAR KELİMELER:
Vergi affı, Matrah arttırımı, vergi arttırımı, tarh zamanaşımı, vergi incelemesi, defter kayıt ve belge.
I- YENİ VERGİ AFFI YASASI İLE 2011 İLA 2015 YILLARI İÇİN MATRAH ARTTIRIMI HÜKMÜ NELER GETİRİRYOR?
Bilindiği üzere TBMM'ne verilen ve kısa sürede yasalaşması planlanan yeni vergi affı yasasında sahte fatura düzenleme fiili veya sahte fatura kullanımı fiilleri konusunda matrah artırımı ile ilgili tasarı madde 5/9 de önemli hükümler bulunmaktadır. Buna göre, '213 sayılı Kanunun 359. Maddesinin (b) fıkrasındaki 'defter, kayıt ve belgeleri yok edenler veya defter sahifelerini yok ederek yerine başka yapraklar koyanlar veya hiç yaprak koymayanlar veya belgelerin asıl veya suretlerini tamamen veya kısmen sahte olarak düzenleyenler', bu maddenin birinci, ikinci ve üçüncü fıkra hükümlerinden yararlanamazlar.' Hükmü gereğince haklarında sahte fatura düzenleme ile ilgili vergi tekniği raporu veya vergi inceleme raporu bulunan mükellefler 2011 ila 2015 yılları için matrah ve vergi artırımından yararlanamazlar. Bu gibi mükelleflerle ilgili vergi incelemesi yapılabilecektir. [4]
Öte yandan, sahte fatura kullanma ile ilgili haklarında kullanım raporu bulunan mükellefler ise, 2011 ila 2015 yılları için gelir, kurum, KDV, ve muhtasar yönünden matrah artırımı ve vergi artırımından faydalanabilirler.
Diğer yandan, tasarıda dikkat çeken bir başka konu da yasanın yürürlüğe girmesiyle beraber devam etmekte olan vergi incelemelerinin 1 ay içerisinde sonuçlandırılması gerekmektedir. Konuyla ilgili tasarı madde 5/7 hükmüne göre matrah veya vergi artırımında bulunulması durumunda yasanın yayımlandığı tarihten önce bir şekilde başlanılmış olan vergi incelemeleri ile takdir incelemelerinin sürdürülmesi gerekmektedir. Ancak, artırımda bulunan mükellefler hakkında evvelce başlanılan vergi incelemeleri (2011 ila 2015) ve takdir işlemlerinin, bu maddenin 1.fıkrasının (ı) bendi ve 3.fıkrasının (e) bendi hükümleri saklı kalmak kaydıyla, bu kanunun yayımlandığı tarihi izleyen ayın başından itibaren 1 ay içerisinde sonuçlandırılamaması halinde, bu işlemlere devam edilmez. Bu süre içerisinde sonuçlandırılan vergi incelemeleri ile ilgili tarhiyat öncesi uzlaşma talepleri dikkate alınmaz. İnceleme veya takdir sonucu tarhiyata konu matrah veya vergi farkı tespit edilmesi halinde, inceleme raporları ile takdir komisyonu kararlarının vergi dairesi kayıtlarına intikal ettiği tarihten önce artırımda bulunulmuş olması koşuluyla inceleme ve takdir sonucu bulunan fark, bu maddenin 1., 2. ve 3. fıkra hükümleri ile birlikte değerlendirilir. İnceleme ve takdir işlemlerinin sonuçlandırılmasından maksat, inceleme raporları ve takdir komisyonu kararlarının vergi dairesi kayıtlarına intikal ettirilmesidir.
Matrah ve vergi artırımıyla ilgili bir başka hususlar ise kısaca aşağıda olduğu gibidir:
1- Mükelleflerin matrah veya vergi artırımında bulunmuş olmaları halinde ileriki dönemlerde 213 sayılı VUK'na göre defter ve belge ibraza ait hükümlerin uygulanmasına engel teşkil etmeyecektir. Örneğin, mükellef (A)'nın 2011 ila 2015 yılları arasında vergi ve matrah arttırımı yapması ileri dönemlerde karşıt inceleme nedeniyle mal aldığı bir firma dolayısıyla kayıtlarını sadece ibraz etmek yönünden saklaması gerekecektir. Böyle bir karşı inceleme nedeniyle mükellef (A)'ya herhangi bir cezalı tarhiyat yapılamaz.
2- Daha önce herhangi bir şekilde vergi incelemesine maruz olan bir mükellef yine o yıl veya yıllar için matrah veya vergi artırımında bulunabilir.
3- Matrah veya vergi artırımında bulunmayan yıl veya dönemler için vergi idaresinin inceleme yapma hakkı mevcuttur.
4- Mükelleflerin matrah veya vergi artırımı yaptıkları dönemlere ilişkin yasal süresi içerisinde veremedikleri anlaşılan beyannameleri dolayısıyla usulsüzlük veya özel usulsüzlük cezaları uygulanmaz.
5- Matrah veya vergi artırımı sırasında eksik, yanlış veya doğru bir beyan yapılmaması halinde veya vergi hatası dolayısıyla eksik bir vergi tahakkuk ettirilmişse bunlar ileride ilk taksit ödeme süresi sonuna kadar telafi ettirilir.
6- KDV açısından yapılacak artırımlarda yılın bütün ayları yani ocak ila aralık dönemlerinin tümü artırımda dikkate alınacaktır. Ancak yıl içinde yeni işe başlanılması halinde veya işi terk durumunda faaliyette bulunulan süreler dikkate alınır.
7- Mükelleflerin artırımda bulunmak istedikleri yıl içerisinde kesinleşen bir tarhiyat dolayısıyla işlem yapılmışsa bu durumda yasanın yürürlüğe girmediği tarihten önce kesinleşen tarhiyatlarla birlikte dönem matrahları birlikte dikkate alınacaktır.
8- Gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin matrah artırımında bulundukları yıllara ait zararlarının %50'si 2016 ve izleyen yılların karından mahsup edilemez.
9- Matrah artırımında bulunan mükelleflerin yıllık gelir ve kurumlar vergisine mahsuben evvelce stopaj yoluyla ödedikleri vergilerin iadesi ile ilgili istemlerine ilişkin idarenin tarhiyat ve inceleme hakkı saklıdır.
10- İstisna ve indirimler dolayısıyla gelecek yıllarda matrahtan indirim konusu yapılabilecek tutarlar ile geçmiş yıl zararları bu fıkra hükmüne göre artırılan matrahtan indirilemez. (Bkz. Tasarı madde 5/1-h)
11- Matrah ve vergi artırımları bu yasaya göre Maliye Bakanlığı tarafından yayımlanacak genel tebliğler kapsamında ve ekinde yer alan ek form dilekçelere uygun olarak 3568 sayılı yasaya göre unvan almış mali müşavir veya YMM'lerce veya mükelleflere verilen şifre ve parola yardımıyla elektronik ortamda veya çıkarılacak olan genel tebliğin ekindeki forma uygun olarak dilekçe biçiminde de yapılabilir. Matrah veya vergi artırımı için elektronik ortamda veya taahhütlü posta ile müracaat form dilekçeleri verilebilir.
II- YILLAR İTİBARİ İLE MATRAH ARTTIRIMI VE HESAPLANAN VERGİLER NELERDİR ?
1- Gerçek kişiler ve işletme defteri tutanlara göre matrah artırım tutarları aşağıda olduğu gibidir :
Yıl Matrah Vergi
2011 9.500 1.425
2012 9.890 1.484
2013 10.490 1.574
2014 11.160 1.674
2015 12.650 1.898
2- Bilanço esasına göre defter tutan mükelleflerde matrah artırımı tutarları:
Yıl Matrah Vergi
2011 14.000 2.380
2012 14.820 2.519
2013 15.740 2.676
2014 16.740 2.846
2015 18.970 3.225
3- Matrahların yıllar itibari ile artırım nispetleri:
Yıl Arttırım Nispeti
2011 35
2012 30
2013 25
2014 20
2015 15
4- Anonim, Limited şirketlerde matrah artırımı:
Yıllar Matrah Vergi
2011 28.000 5.600
2012 26.650 5.330
2013 31.490 6.298
2014 33.470 6.694
2015 37.940 7.588
5- Yalnızca Gayrimenkul Sermaye İradı (GMSİ) mükellefleri açısından matrah artırımı aşağıda olduğu gibidir :
Yıl Matrah Hesaplanan Vergi
2011 2800 476.00
2012 2964 503.88
2013 3148 535.16
2014 3348 569.16
2015 3794 644.98
III - SONUÇ:
Yukarıda açıklandığı gibi geçmiş ile ilgili 2011-2015 yılları arasında bir şekilde konut ( mesken-işyeri ) alıp satanlar, araç alıp satanlar veya ticari, zirai veya mesleki faaliyeti nedeni ile vergi dairesi ile ilişiği bulunanlar, kurumlar vergisi mükellefi olan şirketler açısından matrah ve vergi arttırımı enstürmanı incelenerek mükellefler durumlarını yeniden gözden geçirmelidir.
Bir anlamda vergi kaskosu olarak ifade edebileceğimiz matrah ve vergi arttırımı konusu incelenerek, buna göre Yasa'nın yürürlüğe girdiği tarihi izleyen aydan itibaren 2 ay içerisinde vergi dairesine müracaatla veya elektronik ortamda matrah arttırımları yapılmalıdır. Böylece vergi ve matrah arttırımı yoluyla Yasadan faydalanan bir çok vergi mükellefi vergi incelemesinden kurtulmak suretiyle geçmiş 5 yılla ilgili mükellefiyet ve sorumluluklardan kurtulmuş olacaktır.
[1] 193 sayılı Gelir Vergi Kanunu 92. Maddesine göre yıllık gelir vergisi beyannamesinin verilme süresi belirtilmiştir. Buna göre; bir takvim yılına ait beyanname izleyen yılın Mart ayının başından 25. Günün akşamına kadar ilgili vergi dairesine verilecektir. Öte yandan, kurumlar vergisi beyannamesi ise 5520 sayılı Yasa'nın14. Mad. hükmüne göre ilgili vergi dairesince mükellefin veya vergi sorumlusunun beyanı üzerine tarh olunmaktadır.
[2] 213 sayılı VUK 114. Maddesinde zamanaşımı süresi belirlenmiştir. 5 yıl içerisinde vergi idaresi tarh ve tahakkuk den alacağı mükellefe tebliğ edip, tahsil etmek zorundadır. 5 yıl içerisinde tarh ve tebliğ edilmeyen vergiler zamanaşımına uğramış olur. Yine 5 yıl içerisinde mükelleflerin vergi incelemesiyle ilgili hep işlemlerinin incelenmesi gerekecektir. 5 yıl içerisinde incelenmeyen hesap ve işlemler zamanaşımına uğramış olur.
[3] 213 sayılı VUK 134. Maddesinde vergi incelemesinin amacı tarif edilmiştir.
[4] Vergi İncelemesi ile ilgili ayrıntılı bilgi edinmek isteyenler açısından Başar Soydan'nın 'Türk Vergi Hukukunda Vergi İncelemesi' çalışması önerilmektedir. Söz konusu çalışma XII Levha yayınları arasında 1. Baskı, İstanbul, Eylül-2015 yayınlanmıştır. Erişim: www.onikilevha.com.tr
