Politically Exposed Persons (PEPs), kamu görevinde bulunan veya geçmişte bulunmuş olan kişilerdir ve bu görevlerinden dolayı yolsuzluk ve diğer finansal suçlara karışma riskleri daha yüksek kabul edilir. PEPs, özellikle kara para aklama ve terörizmin finansmanı gibi konularda finansal kurumlar tarafından dikkatle izlenir.
PEPs Kategorileri
- Yabancı PEPs:
Yabancı ülkelerde devlet başkanları, hükümet üyeleri, yüksek yargı mensupları, askeri liderler ve kamu kuruluşlarının üst düzey yöneticileri gibi önemli pozisyonlarda bulunan kişiler.
- Yerli PEPs:
Kendi ülkesinde yukarıda belirtilen pozisyonlarda bulunan kişiler.
- Uluslararası Organizasyon PEPs:
Uluslararası organizasyonlarda önemli pozisyonlarda görev alan kişiler, örneğin Birleşmiş Milletler, NATO veya Dünya Bankası gibi kuruluşlarda.
PEPs'in Belirlenmesi
PEPs'in belirlenmesi, finansal kurumlar ve diğer ilgili kuruluşlar için önemlidir çünkü bu kişiler yüksek risk grubunda kabul edilir. PEPs'in belirlenmesi şu yollarla yapılabilir:
- Risk Tabanlı Yaklaşım:
Kurumlar, müşterilerin risk profilini değerlendirerek PEP olup olmadığını belirler.
- Veri Tabanları:
PEP listeleri ve veri tabanları kullanılarak müşterilerin kontrol edilmesi. Bu listeler genellikle hükümetler veya uluslararası kuruluşlar tarafından sağlanır.
- Müşteri Tanıma:
Müşterinin kimlik bilgileri ve geçmişi hakkında detaylı bilgi toplama süreçleri kullanılarak PEP olup olmadığı anlaşılır.
PEPs ile İlgili Riskler
- Yolsuzluk ve Rüşvet:
PEPs, kamu kaynaklarını kötüye kullanma ve yolsuzluk yapma riskine sahiptir.
- Kara Para Aklama:
PEPs, yasa dışı yollarla elde edilen parayı aklama riskine sahiptir.
- Terörizmin Finansmanı:
Bazı PEPs, terörizmin finansmanına karışabilir.
PEPs İçin Uygulanan Önlemler
- Gelişmiş Durum Tespiti (Enhanced Due Diligence - EDD):
PEPs için daha detaylı ve sıkı bir inceleme yapılır. Bu, ek belge talepleri, derinlemesine arka plan araştırmaları ve sürekli izleme anlamına gelir.
- Yüksek Risk Yönetimi:
PEPs ile ilişkili işlemler ve hesaplar, düzenli ve sıkı bir şekilde izlenir. Şüpheli işlemler hemen raporlanır.
- Politika ve Prosedürler:
Finansal kurumlar, PEPs ile ilgili riskleri yönetmek için özel politikalar ve prosedürler geliştirir ve uygular.
- Eğitim ve Farkındalık:
Çalışanlar, PEPs'i tanıma ve onlarla ilgili riskleri yönetme konusunda düzenli olarak eğitilir.
PEPs ile İlgili Düzenlemeler
- FATF (Financial Action Task Force):
FATF, kara para aklama ve terörizmin finansmanı ile mücadelede uluslararası standartları belirler. FATF, PEPs ile ilgili risklerin yönetilmesi konusunda üye ülkelere rehberlik eder.
- AB Direktifleri:
Avrupa Birliği, kara para aklama ve terörizmin finansmanına karşı çeşitli direktifler (örneğin, 4. ve 5. Kara Para Aklama Direktifleri) yayımlamıştır. Bu direktifler, PEPs ile ilgili özel düzenlemeler içerir.
- Türk Mevzuatı:
Türkiye'de MASAK (Mali Suçları Araştırma Kurulu), PEPs ile ilgili düzenlemeler yapar ve finansal kurumların bu konudaki yükümlülüklerini belirler. 5549 sayılı Kanun ve ilgili yönetmelikler, PEPs ile ilgili düzenlemeleri içerir.
Özetleyecek olursak, PEPs, finansal ve yasal açıdan yüksek risk taşıyan kişiler olarak kabul edilir. Bu nedenle, finansal kurumlar ve ilgili kuruluşlar, PEPs ile iş yaparken ekstra dikkatli olmalı ve gelişmiş durum tespiti süreçlerini uygulamalıdır. PEPs ile ilgili risklerin etkin yönetimi, kara para aklama ve terörizmin finansmanı gibi suçlarla mücadelede kritik öneme sahiptir. Bu bağlamda hem uluslararası standartlara uyum sağlanmalı hem de yerel düzenlemeler titizlikle uygulanmalıdır.
