'Finansal tablolar denetimi; bir işletmenin finansal tablolarının, söz konusu işletmenin finansal durumunu ve faaliyet sonuçlarını doğru, dürüst, genel kabul görmüş muhasebe ilkeleri ve standartları ile yasal düzenlemelere uygun olarak yansıtıp yansıtmadığı konusunda bir görüş oluşturmaktır.' Finansal tablo denetimi, işletmeler tarafından işletmeden çıkar bekleyen işletme ilgililerine sunulan finansal tabloların, Genel Kabul Görmüş Muhasebe İlkeleri ile muhasebe ve finansal raporlama standartlarına veya finansal tabloları doğrudan veya dolaylı olarak etkileyen kurallara uygun olarak hazırlanıp hazırlanmadığını içeren denetim faaliyetidir. Bunun için denetim kapsamına alınacak finansal tablolar ile ilgili yeterli kanıt toplanması ve bu kanıtların bir değerlendirilmesinin yapılması söz konusudur.
Finansal tablolar denetiminin bir diğer tanımlaması 'Tam denetim'dir. Tam denetim, iki türlü gerçekleşir:
1) Sürekli denetim (Tam yılı kapsayan denetim)
2) Ara dönem finansal tablolar denetimi
Genelde finansal tablolar denetimi; belirli bir tarih itibariyle hazırlanmış bir bilanço ile aynı tarihte sona eren belirli bir döneme ilişkin gelir tablosu, özsermaye hareketi ve nakit akış tabloları ve bu finansal tabloları tamamlayıcı nitelikte olan açıklayıcı dipnotlardan oluşur. Finansal tabloların olağan denetiminin amacı, denetlenen işletmenin finansal durumunu, faaliyet sonuçlarını ve nakit akışlarını, genel kabul görmüş muhasebe ilkeleri ile muhasebe ve finansal raporlama standartlarına uygun olarak gerçek ve doğru bir şekilde sunup sunmadığı konusunda, genel kabul görmüş denetim standartları uyarınca yapılan bir denetim sonucunda bir görüş belirtmektir. Denetçi raporu, denetçinin görüşünü veya şartlar gerektiriyorsa, görüş belirtmediğini aktardığı bir araçtır.
Gerçeğe uygun muhasebe politikalarının benimsenmesi, yeterli ve etkin bir hesap düzeninin bulundurulması, varlıkların korunması ve diğer hususlarla birlikte gerçeği yansıtan dürüst ve doğru finansal tabloların hazırlanmasını da sağlamaya yardımcı olacak bir iç kontrol sisteminin kurulması, denetlenen kuruluşun (işletmenin ya da şirketin) yönetiminin sorumluluğundadır. Hesaplarda ve finansal tablolarda yansıtılması gereken işlemler, denetlenen işletmenin yönetiminin doğrudan bilgisi ve kontrolü dahilinde olan hususlardır. Denetçinin bu işlemlere ilişkin bilgisi, denetimi sırasında edindiği ile kısıtlıdır. Dolayısıyla, finansal tablolar aracılığıyla yapılan sunumlar (beyanlar), yönetimin sorumluluğunun zımni (aslen) ve ayrılmaz bir parçasıdır. Denetçi, finansal tabloların şekil ve içeriğine ilişkin önerilerde bulunabilir veya yönetimin hesap ve kayıtlarını esas alarak finansal tabloların tamamı veya bir kısmı için görüş bildirebilir. Denetçinin denetlediği finansal tablolara ilişkin sorumluluğu, bu tablolar üzerindeki görüşünü belirtmekten ibarettir. Esas itibariyle finansal tablolar denetlenenin yönetimin beyanları (sunuşları) olarak kabul edilir.
Denetim, bir işletmenin (ya da kuruluşun) denetlenen finansal tablolarla ilgili tüm hususlarını yeterli bir ölçüde kavrayacak şekilde düzenlenmelidir. Finansal tablolar üzerinde denetçinin bir görüş oluşturabilmesi için; muhasebe kayıtlarında ve diğer kaynakların verilerindeki bilginin, finansal tabloların hazırlanmasına dayanak teşkil etme açısından güvenilir ve yeterli olup olmadığı konusunda makul bir güvence edinmesi gereklidir. Denetçi, görüşünü oluştururken, ilgili bilginin finansal tablolarda doğru bir şekilde iletilip iletilmediği konusunda da karar vermelidir.
Finansal tablolar denetiminin temeli genel kabul görmüş muhasebe ilkelerine ve muhasebe standartlarına uygun olup, olmamaya dayanmaktadır. Ancak bazı durumlarda kanunlara (mevzuata) uygunlukta devreye girebilmektedir. (Türkiye'deki denetim uygulamalarında çok uzun bir zaman vergi yasalarına uygunluk, genel kabul görmüş muhasebe ilke ve standartlarına uygunluk kuralının önünde gelmiştir. Bu olumsuzluk biraz azalsa da halen sürmektedir.)
Günümüzde denetim dendiğinde, genellikle 'finansal tabloların denetimi' anlaşılmaktadır. Finansal raporların denetimi kapsamında denetime tabi olacak unsurlar, kuşkusuz işletmeler veya işletme yönetimleri tarafından ortaya konan beyanlar, bildirimler ve finansal tablolar, kısaca finansal bilgiler ve bunların hazırlandığı ortamlar, muhasebe sistemleridir. Denetimde salt muhasebe ilkeleri ile muhasebe ve finansal raporlama standartlarına uygunluk araştırılmamaktadır, mali mevzuata ya da başka nedenlerle oluşturulmuş kurallara uygunluk da araştırılmaktadır. Bir işletmenin muhasebe denetimi faaliyetinin sonuçlarının itibari ve kabul edilebilirliği; söz konusu denetimin genel kabul görmüş muhasebe denetim ilkeleri ile muhasebe denetim ve güvence standartlarına uygun olmasına bağlıdır.
