0

Türkiye petrol ithalatçısı konumunda bir ülke. Her yıl ortalama ham petrolün yüzde 90'a yakını ithalat yoluyla karşılanıyor. Yerli kaynaklardan ve ithalat yoluyla temin edilen ham petrol de faaliyette olan dört rafineride işlenerek petrol ürünü haline getiriliyor. Hali hazırda inşaat aşamasında olan iki rafineri daha var.

21,5 MİLYON TON ÜRETİM YAPILDI

Türkiye’de faaliyette olan rafinerilerde petrol ürünleri üretimi yapılıyor. Rafinerilerin kapasiteleri toplamda 28,1 milyon ton olup, inşaat halindeki rafinerilerin de devreye girmesiyle, kapasite 53 milyon tona ulaşacak. Bununla birlikte, rafinerilerde 2013 yılında 21.548.321 ton üretim gerçekleşti. Rafinaj işlemleri sonucu üretimin; yüzde 33'ü motorin türleri, yüzde 19'u benzin türleri, yüzde 15 havacılık yakıtları, yüzde 13 bitümen, yüzde 8 denizcilik yakıtları, yüzde 3 fuel-oil türleri ve yüzde 3 LPG ile kalan yüzde 6'lık kısım ise diğer ürünlerden oluştu.

Rafineri Üretim Miktarları (Milyon Ton)

  Kaynak: EPDK ve TPAO Raporları

Grafik’de 2003 - 2013 yılları arasındaki rafineri üretim miktarları yer alıyor. Rafineri üretim miktarlarındaki değişimler, talep miktarları ile rafinerilerin ilgili yıldaki üretim düzeyleri ile alâkalı. Diğer taraftan üretim miktarlarındaki artış ve azalışlar, ham petrol fiyatları ile ekonomik ve siyasi koşullarlardan da etkileniyor. Nitekim, 2009 yılında üretimdeki azalma, 2008 yılında başlayan ve bazı ülkelerde etkileri halen devam eden küresel ekonomik kriz ve Türkiye’ye yansımalarından kaynaklandı. Her ne kadar 2009 yılında rafineri üretimi azalsa da takip eden yıllarda üretim artış gösterdi ancak 2009 yılı öncesi üretim seviyesine hali hazırda ulaşılamadı.

KAPASİTE KULLANIMI

2008 yılında yaşanan ekonomik krizin bir diğer yansıması olarak 2009 yılında rafineri kapasite kullanım oranı düştü. Ancak, 2010 ve 2011 yıllarında kapasite artmaya başlamış, 2011 yılında dünya genelinde yaşanan olumsuzluklara rağmen Türkiye’de petrol ürünlerine olan talebin artması, rafinasyon faaliyetini olumsuz yönde etkilememiş, aksine kapasite kullanım oranları 2010 yılına göre artış göstermiş. Diğer taraftan kapasite kullanımının 2012 yılında da arttığı görülüyor (2013 yılında kısmi bir düşüş söz konusudur). Dünya genelinde ise 2010-2012 döneminde rafineri sayılarında yüzde 1’lik azalış söz konusu olmuş ancak toplam rafinaj kapasitesinde yüzde 0,8’lik bir artış gerçekleşmiş. Avrupa’da yaşanan ekonomik krizin neticesinde bu bölgede atıl kapasite derinleşirken, Kuzey Amerika'da da kapasite sorunu söz konusu olmuş, bununla birlikte Asya ülkelerinde (özellikle Çin ve Hindistan) rafineri sayıları ile kapasiteleri artmış.