0
Şeffaf ve Hesap Verebilir bir Devlet Yapılanması Açısından E-Devlet'in Önemi:
Devletlerin ekonomik gelişiminin sağlanmasında kayıtdışı ekonominin önüne geçilmesi gerektiği kadar, devletlerin de kamusal hizmetlerde bulunurken masrafları minimum düzeyde, hizmetleri de olabildiğince üst düzeyde tutması gerekmektedir. Bir başka deyişle, kamusal harcamaların kamu hizmetlerine maksimum ikame edilmesi amaçlanmalıdır. Bu amacın gerçekleştirilmesi bütün kamu kurumlarının görevidir. Devlet kurumları içinde bu görevin gerçekleştirilmesini üstlenen önemli yetkilere sahip kişilerin elinde bulundurdukları kamu gücünü kamu yararına kullanmaları esastır.
Nitekim politik liderler olsun, bürokratlar olsun ellerinde bulundurdukları kamu gücünü suisstimal edebilmeleri her zaman söz konusudur. Böyle bir suistimal ile, kamu gücünü kullanırken kişisel çıkarlarını kamu yararına kıyasla ön planda tutma eğiliminde tutma durumunda yolsuzluk ortaya çıkmaktadır.
Yolsuzluk, günümüzde özellikle ülkemizde, ülke ekonomisine ve vatandaşların kamu kurumlarına güvenine en büyük zarar veren etkenlerden biridir. Yolsuzluğun neden olduğu kamu harcamaları kompozisyonundaki bozulma, başta ekonomik büyüme olmak üzere birçok ekonomik ve sosyal değerler üzerinde söz konusu olan olumsuzlukların başlıca kaynağını oluşturmaktadır[1].
Bunun başlıca sebebi, devlet içinde şeffaf ve hesap verebilir bir sistemin yeterli etkiye sahip olamayışıdır. Bunun elde edilebilmesi idarenin eylem ve işlemlerinin takip edilebilmesi ve denetlenebilmesi ile mümkündür. Bu bağlamda ülkemizde idarenin eylem ve işlemlerini takip eden ve denetleyen birçok kurum bulunmaktadır.
Ancak bu denetim geleneksel bürokratik sistem içinde yer aldığı için vatandaşları tatmin edebilecek yeterli şeffaflık sağlanamayabilmekte, bunun sonucu olarak birtakım eylem ve işlemler hesap verilebilirlik konusunda gözardı edilebilmektedir. Transparency International Kurumu tarafından 2013 yılında hazırlanan Yolsuzluk Algısı Endeksi (CPI)ne göre Türkiye, şeffaflık açısından dünya devletleri içerisinde 53. sırada yer almaktadır:
Tablo2.: 2013 Yolsuzluk Algısı Endeksi[2]
 |
Yolsuzluğun söz konusu olmasının başlıca sebebi kamu kurumlarının eylem ve işlemlerinde her zaman hesap verebilir durumda olmayışıdır. Bu da şeffaflığın sağlanamamasından kaynaklanmaktadır. Çünkü şeffaflık, hesap verilebilirliğin sağlanmasının ön koşuludur. Şeffaflığın sağlanması ile kamu kurumlarında söz konusu olan yolsuzluğun önlenebilmesi, veya en azından tespit edilebilmesi mümkün hale gelir.
Şeffaflığın sağlanması bakımından E-Devlet uygulamaları önem arz etmektedir. E-Devlet yapılanması ile idari eylem ve işlemlerin bilgi iletişim teknolojilerinin kullanımı ile daha kolay izlenmesini ve kamuya açık olmasını sağlar. İdari prosedürlerin internet üzerinden yürütülmesi ile, otomatik prosedür sağlanmış olur; böylece devlet memurlarının takdir gücünün sınırlanması ile kamuda işlem keyfiyetini önler. Bürokratik iş yükünün hafiflemesi ile, kamu hizmetlerine erişimde aracılara olan ihtiyacı kaldırabilir; böylece yolsuzluk potansiyeli en aza indirgenmiş olur.
E-Devlet uygulamaları ile bilgiye erişim kolay olduğu için denetimsel açıdan hızlı ve maliyetleri düşüktür. Dijital ortamda yer alan veriler, yolsuzlukların ortaya çıkmasına yardımcı olur. E-Devlet uygulamalarının kamuya ilişkin bilgilere erişimde kamuya açıklık sağlayarak hem şeffaflığın sağlanmasına olanak tanırken, hem de böylece kamu eylem ve işlemlerinin aleniyetinin yolsuzlukların gerçekleşmesine engel olunmuş olur. Yolsuzluk, devletlerin kamusal faaliyetlerine engel olarak, ekonomik büyüme için bir engeldir. Dolayısıyla E-Devlet uygulamalarının kullanımının yaygınlaşması ile yolsuzluğun azaltılması, ekonomik büyüme ve istikrar sağlanması için de önem taşımaktadır.
Ekonomik Gelişim ve E-Devlet
Özel teşebbüslerde olduğu gibi devletlerin de bilgi teknolojileri ile işlemlerini gerçekleştirmeleri ve hizmetlerini sunmalarında yönelmelerini etkileyen en önemli faktör maliyetler ve zamandan tasarruf edilerek etkinliklerini arttırma ihtiyacıdır.
Devletlerin ekonomilerinde işlem maliyetleri harcamaların önemli bir bölümünü oluşturmaktadır. Bu işlemler şeffaflık ve hesap verilebilirlik hususlarının sağlanması açısından önemli bilgiler içermektedir. Bu sebeple söz konusu bilgilerin toplanması, saklanması, iletimi ve gerektiğinde kamuya aktarılması gerekmektedir. Özellikle bilgi bakımından zengin olan bankacılık, sigortacılık, eğitim ve sağlık gibi devletin önemli görevleri üstlendiği alanlarda E-Devlet yapılanması önem arz etmektedir[3].
Bütün bu bilgi yığınlarının bilgi teknolojileri ortamlarında saklanması hem daha kolay hem de maliyet açısından daha tasarrufludur. Bu sebeple E-Devlet uygulamaları günümüzde, kuşku götürmeksizin, devletlerin ekonomik gelişimde önemli rol oynamaktadır.
[1] GİRAY, Filiz, Yolsuzlukla Mücadelede E-Devlet ve Türkiyedeki Durum, Sosyoekonomi Dergisi, Sayı-2, Temmuz-Aralık 2010, s.159
[2] Corruption Perceptions Index 2013, Transparency International, http://cpi.transparency.org/cpi2013/results/
[3] ERSOY, Zeynep, Elektronik Ticaretin Ekonomik ve Sosyal Etkileri, 2003
