01.07.2012 tarihinden itibaren yürürlüğe giren 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu ile Vergi Usul Kanununun getirmiş olduğu yükümlülükler den biriside ticari defterler konusu ile ilgili hükümlerdir.
Türk Ticaret Kanunu ile ilgili Gümrük ve Ticaret Bakanlığı ile Maliye Bakanlığınca müştereken hazırlanan, 19.12.2012 tarihli 28502 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Ticari Defterlere İlişkin Tebliğ” ve Türk Ticaret Kanununda 6455 sayılı Kanunun ile yapılan defter kapanış tasdikine ilişkin açıklamalar şöyledir;
Türk Ticaret Kanununa Göre Tasdik Ettirilmesi / Tutulması Gereken Defterler:
1-Yevmiye Defteri, (**)
2-Defteri Kebir, (**)
3-Envanter Defteri,
4-Anonim Şirketlerde Yönetim Kurulu Karar Defteri (Limited Şirketler Müdürler Kurulu Karar Defteri kullanıyorlarsa bu defterde)
5-Genel Kurul Karar ve Müzakere Defterleri (*)
6-Pay Defteri (*)
(*) Mevcut kullanılan Genel Kurul Karar ve Müzakere Defteri ile Pay Defterlerinde, noterce (Ticaret sicili müdürlüğünce onaylı/Yeni kurulan şirketler için) onaylı yeterli yapraklar bulunuyorsa, bu defterlerin her yıl tasdik ettirilmesi mecburiyeti bulunmamaktadır.
Yevmiye Defteri, Defteri Kebir elektronik ortamda tutulacaklar için hariç, Envanter Defteri ve Yönetim Kurulu Karar Defterinde yeterli yaprakları bulunması halinde, yeni hesap döneminin ilk ayı içerisinde onay yenilemek suretiyle kullanılmaya devam edilebilir. (V.U.K. Madde 222)
(**) Elektronik Defter Genel Tebliği (Sıra No:1)’ nde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Sıra No:5)’te yapılan düzenleme ile 01.01.2025 tarihinden itibaren (bu tarih dahil) bilanço esasına göre defter tutan mükellefler, defterlerini e –Defter olarak tutmaları zorunluluğu getirilmiştir.
Ayrıca Gelir İdaresi Başkanlığının www.gib.gov.tr internet sitesinde yer alan taslak Elektronik Defter Genel Tebliği (Sıra No:1)’nde Değişiklik Yapılmasına Dair Taslak Tebliğde; bilanço esasına göre defter tutan mükellefler dilerlerse envanter defterlerini e-Defter olarak tutabilecekleri yönünde düzenleme çalışması yer almaktadır. (Taslak tebliğe edeftertaslak13122024.pdf linkinden ulaşabilirsiniz.)
Anonim Şirketlerde Yönetim Kurulu Karar Defteri, Limited Şirketlerde Müdürler Kurulu Karar Defteri kullanılıyorsa, bu defterler kullanıldıkları hesap dönemini izleyen hesap döneminin birinci ayının sonuna kadar notere ibraz edilip, son kaydın altına noterce “Görülmüştür” ibaresi yazılarak mühür ve imza ile onaylattırılması gerekmektedir.
Kağıt Ortamında Yevmiye Defterleri kullananların hesap dönemini izleyen hesap döneminin altıncı ayının sonuna kadar notere ibraz edilip, son kaydın altına noterce “Görülmüştür” ibaresi yazılarak mühür ve imza ile onaylattırılması gerekiyor. Kapanışa tabi tutulacak olan bu defterlerin haricinde kalan diğer defterlerin noterden kapanış tasdiklerinin yaptırılması söz konusu değildir.
Defterlerin Tasdiki, yeni olarak kullanılacak kağıt defterler ilgili gelecek hesap dönemi için; önceki dönemdeki son ay içinde ve şirket merkezinin bulunduğu ildeki noterlerde; açılış, ara tasdik (tasdik yenileme) ve kapanış tasdiklerinin ise hesap döneminin ilk ayı içinde yaptırılması gerekmektedir. (V.U.K. Madde 221-223)
Vergi Usul Kanununun 220’nci maddesinde tasdike tabi defterler sayılmış olup, yukarıda 1-3 sıralarda belirttiğimiz defterler T.T.K./V.U.K.’nuna göre tasdike tabi olup, bu defterlere ilave olarak V.U.K.’nuna göre mükelleflerin iştigal konularına göre aşağıdaki defterlerini noterden tasdik ettirilmeleri gerekiyor.
1- İmalat ve İstihsal Vergisi Defterleri, (Muhasebelerini 7/A seçeneğine göre tutanlar hariç)
2- Nakliyat Vergisi Defteri,
3- Yabancı Nakliyat Kurumlarının Hasılat Defteri,
4- Serbest Meslek Kazanç Defteri, (Defter beyan sisteminde elektronik olarak tutulacaktır.)
5- İşletme Defteri, (Defter beyan sisteminde elektronik olarak tutulacaktır.)
6- Çiftçi İşletme Defteri, (Defter beyan sisteminde elektronik olarak tutulacaktır.)
Anonim Şirketler ile sürekli damga vergisi mükellefiyeti tesis edenlerin, yukarıda belirttiğimiz defterlere ilave olarak, kullanacakları hesap döneminden, önceki hesap döneminin son ayı içinde noterden Damga Vergisi Defteri tasdik ettirmeleri gerekmektedir. (20 ve 32 Seri No’lu Damga Vergisi Kanunu Genel Tebliğleri)
6455 sayılı kanunla 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanununda yapılan değişikliğe istinaden, Yevmiye defterlerinin noterden kapatma süresi, ilgili hesap dönemini takip eden altıncı ayın (Haziran) sonuna kadar kapanış tasdikinin yapılması gerekmektedir.
T.T.K. unun 64’ncü maddesindeki “Defter Tutma Yükümlülüğü” başlıklı maddenin 3’ncü fıkrasında, “Açılış onayının noter tarafından yapıldığı hallerde noter, ticaret sicili tasdiknamesini aramak zorundadır.” amir hükmü yer almaktadır. Ticaret Bakanlığınca geçen yıl olduğu gibi Noterlerin defter tasdiklerinde, Ticaret tasdiknamesi arama zorunluluğunu mevcut olup, 2024 yılı için noterlerce yapılacak defter tasdikleri esnasında Sicil Tasdiknamelerini arayacaklardır.
27.01.2013 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan Ticaret Sicili Yönetmeliği’nin 16/6. maddesine göre “Sicil Tasdiknamesi; Tasdiknamede yer alan bilgilerde bir değişiklik olmadığı veya yenisi düzenlenmediği sürece geçerlidir.” hükmü gereğince önceki yıl veya yıllarda alınmış sicil tasdiknamelerde değişiklik olmaması halinde, bu tasdiknamelerin defter tasdikleri esnasında notere ibraz edilerek defter tasdikleri yapılabilir.
01.12.2013 tarihli 28838 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Ticari Defterlere İlişkin Tebliğ’de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ”in 1’nci maddesinde; “Ticaret Sicili Tasdiknamesini Aramak Zorundadır” ibaresi “Ticaret Sicili Tasdiknamesinin Aslı İbraz Edilmek Kaydıyla Bir Örneği Noterce Saklanır” ibaresi olarak değiştirilmiştir.
Türk Ticaret Kanununun 397’inci maddesinin dördüncü fıkrası uyarınca bağımsız denetime tabi olan şirketler e- defter tutmaları gerekmektedir.
