Ticari Kazançlarda İstisnalar

Gelir Vergisi Kanunu' nun 9'uncu maddesinde, vergiden muaf ticaret ve sanat erbabına yer verilmiş olup bu faaliyetleri icra edenlerin ise vergiden muaf olacağı belirtilmiştir. Bu faaliyetler neticesinde elde edilen kazançlar beyan edilmeyecektir.

Gelir Vergisi Kanunu'nun mükerrer 18'inci maddesinde, PTT acenteliği faaliyetinden elde edilen kazançların gelir vergisinden istisna olduğu hüküm altına alınmış olup bu faaliyetler neticesinde elde edilen kazançlardan dolayı yıllık beyanname verilmeyecektir. Nitekim gelir vergisi beyannamesinde istisna kazançların bildirildiği bölümde bu kazanca ilişkin satır bulunmamaktadır.

Gelir Vergisi Kanunu'nun 20'nci maddesinde, özel kreş ve gündüz bakımevleri ile okul öncesi eğitim, ilköğretim, özel eğitim ve orta öğretim özel okullarının işletilmesinden elde edilen kazançların, ilgili Bakanlığın görüşü alınmak suretiyle Hazine ve Maliye Bakanlığının belirleyeceği usul ve esaslar çerçevesinde beş vergilendirme dönemi gelir vergisinden müstesna olduğu belirtilmiş olup elde edilen ve istisna kapsamında olan bu kazançların anılan Kanun'un 85'inci maddesi gereğince yıllık beyanname ile bildirilmesi ancak istisna olan bu kazancın yıllık beyanname eki föyde belirtilmesi gerekmektedir.

Gelir Vergisi Kanunu'nun mükerrer 20'nci maddesinde, mükellefiyet tesis tarihi itibariyle 29 yaşını doldurmayan ve ticari, zirai ve mesleki faaliyeti nedeniyle adlarına ilk defa gelir vergisi mükellefiyeti tesis olunan tam mükellef gerçek kişilerin, anılan maddede belirtilen şartları sağlaması halinde bahsi geçen faaliyetlerden elde ettikleri kazancın 75.000 TL'lik kısmının faaliyetlere başladıkları dönemden itibaren 3 vergilendirme dönemi boyunca vergiden istisna olacağı belirtilmiştir. Madde kapsamında elde edilen kazançların tutarı ne olursa olsun yıllık beyanname ile bildirilmesi ve istisna tutulan 75.000 TL'lik kazancın yıllık beyanname eki föyde belirtilmesi gerekmektedir.

Gelir Vergisi Kanunu'nun 30'uncu maddesinde, dar mükellef gerçek kişilerin Türkiye'de başkaca iş yeri veya daimi temsilcileri bulunmamak şartıyla hükümetin izniyle açılan sergi ve panayırlarda yaptıkları ticari faaliyetlerden elde ettikleri kazançlar ile bu sergi ve panayırlarda yaptıkları serbest meslek faaliyetlerinden elde ettikleri kazançlar vergiden istisna tutulmuş olup bu kazançlar dolayısıyla yıllık beyanname verilmeyecektir.

Gelir Vergisi Kanunu'nun geçici 76'ncı maddesine göre, 5300 sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunu kapsamında düzenlenen ürün senetlerinin elden çıkarılmasından doğan kazançlar, 31.12.2023 tarihine kadar gelir vergisinden istisna olduğu hüküm altına alınmış olup bu faaliyetler neticesinde elde edilen kazançlardan dolayı yıllık beyanname verilmeyecektir. Nitekim gelir vergisi beyannamesinde istisna kazançların bildirildiği bölümde bu kazanca ilişkin satır bulunmamaktadır.

06.02.2004 tarihinden önce serbest bölgede faaliyet göstermek üzere ruhsat almış mükelleflerin ruhsatlarında belirtilen süre ile sınırlı olmak üzere bu bölgelerde yaptıkları her türlü faaliyet sonucunda elde ettiği kazançlar ile 06.02.2004 tarihinden sonra ruhsat almış mükelleflerin bu bölgelerdeki imalat faaliyetleri sonucunda elde ettikleri kazançları ise Avrupa Birliği'ne tam üyeliğin gerçekleştiği tarihi içeren yıllık vergilendirme döneminin sonuna kadar gelir vergisinden müstesna tutulmuştur. Mükellefler bu faaliyetleri sonucunda elde ettikleri kazançlarını yıllık beyanname ile beyan edecek ancak beyanname eki föyde istisna kazanç olarak bildirilmesi gerekmektedir. Bu faaliyetlerin zararla sonuçlanması halinde ise zarar tutarlarının kazancın tespitinde kanunen kabul edilmeyen gider (KKEG) olarak dikkate alınması gerekmektedir.

4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu'nun geçici 2'nci maddesine göre; yönetici şirketlerin bu Kanun uygulaması kapsamında elde ettikleri kazançlar ile bölgede faaliyet gösteren gelir vergisi mükelleflerinin münhasıran bu bölgedeki yazılım, tasarım ve Ar-Ge faaliyetlerinden elde ettikleri kazançları 31.12.2028 tarihine kadar gelir vergisinden müstesnadır. Mükellefler bu faaliyetleri sonucunda elde ettikleri kazançlarını yıllık beyanname ile beyan edecek ancak beyanname eki föyde istisna kazanç olarak bildirilmesi gerekmektedir.

5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu'nun 5/B maddesi kapsamında elde edilen kazançların yarısı vergiden istisna tutulmuş olup bu kapsamda kazanç elde eden mükellefler istisna tutarını yıllık beyanname eki föyde bildirmek zorundadır.[1]

------------------------------------