İnsan sağlığını olumsuz yönde etkileyen vitamin eksikliği, birçok hastalığa davetiye çıkarıyor. Yaşam kalitesinin de bozulmasına neden olan bu durum ihmal edilemeyecek önemde. Şüphesiz ki bütün vitamin eksiklikleri uzman hekim kontrolünde giderilmesi gerekiyor. Bugün konuşacağımız E vitamini eksikliği ise hem erkeklerin hem de kadınların kısır olmalarına neden olabilmektedir.
Bir yıl boyunca düzenli ve korunmasız ilişkiye rağmen gebe kalamama durumuna kısırlık denir. Kısırlık (infertilite) nedenlerine bakıldığında sorun %35 kadın, %35 erkek, %20 ise hem kadın hem erkek kaynaklıdır. Çiftlerin %10'unda ise kısırlık nedeni bulunamıyor. Son yıllarda kısırlık tedavisinde E vitamininin etkisini inceleyen birçok çalışma yapıldığını belirten Kadın Hastalıkları, Doğum ve Tüp Bebek Uzmanı Prof. Dr. Deniz Ulaş, E vitamininin hem kadında hem de erkekte üreme potansiyelini artırdığını vurguluyor ve ana başlıklarla konunun ne kadar hayati bir önem taşıdığının altını çiziyor:
Vitamin E nedir? Ne işe yarar?
Vitamin E yağda çözünen ve birçok yiyecekte bulunan esansiyel bir vitamindir. Vitamin E'nin güçlü antioksidan etkisi vardır. Bu etki ile hücreleri zararlı serbest radikallerden korur. Vitamin E'nin beyin, cilt ve kan üzerine olumlu etkileri olduğunu biliyoruz. Ancak üreme üzerine olan etkileri hakkında yeni yeni bilgi sahibi olmaya başladık.
Vitamin E eksikliği hangi durumlarda olur?
Vitamin E, sağlıklı beslenen ve herhangi bir rahatsızlığı olmayanlarda normal seviyede bulunur. Ancak sağlıklı beslenmeyenlerde veya bazı hastalıkların olması durumunda Vitamin E eksikliği söz konusu olabilir. Aşağıdaki durumlarda vücutta E vitamini eksikliği görülebilir;
-Genetik
-Kistik fibrozis
-Kronik pankreatit
-Çölyak hastalığı
-Kolestatik karaciğer hastalığı
E Vitamininin erkek kısırlığı üzerine etkisi
Kısırlık sanki sadece kadınların problemi gibi algılansa da bu problem kadın ve erkekleri eşit etkiler. İnfertil çiftlerin %35'inde sorun sadece erkektedir. Sperm sayı ve kalitesini etkileyen tüm faktörler erkekte kısırlığa neden olur. Bu faktörler genetik olarak doğuştan itibaren de olabilir, sonradan dış faktörler nedeniyle de olabilir. Prof. Dr. Deniz Ulaş, E vitamininin erkek infertilitesi üzerine olan etkilerini şu şekilde sıraladı;
● Sperm sayısını artırır. Sperm sayısının azalmasının en önemli nedenlerinden biri de enfeksiyon ve travmadır. E vitamini sperm üzerine bariyer etkisi yaparak, spermin zararlı dış faktörlerden etkilenmesini engeller ve yumurtayı dölleyecek sperm sayısını artırır.
● Sperm haraketliliğini artırır. Vitamin E antioksidan etki ile spermleri serbest radikallerden korur ve sperm hareketliliğini artırır. Vitamin E eksikliğinde sperm hareketleri azalır ve spermin yumurtayı dölleyebilme kapasitesi azalır.
● Erkeğin cinsel gücünü artırır. Yapılan çalışmalarda dışardan vitamin E takviyesinin testesteron seviyesini artırdığı, buna bağlı olarak da erkeğin cinsel gücünün artırdığı gösterilmiştir.
● Tüp bebek başarı şansını artırır. Yapılan çalışmalarda E vitamin takviyesi alan erkeklerin, tüp bebek başarı şansının %29 daha fazla olduğu gösterilmiştir.
E Vitamininin kadın kısırlığı üzerine etkisi
E vitamininin kadın kısırlığı üzerine olan en önemli etkisi rahim duvarını kalınlaştırmasıdır. Çünkü embriyonun rahim duvarına tutunabilmesi için endometriyum kalınlığının > 7mm olması gerekir. Aksi takdirde embriyo rahime tutunamaz. Bu etki ile E vitamini kadının gebe kalma şansını artırır.
Özellikle kısırlık tedavisinde kullanılan ve yumurta geliştirmeye yarayan bazı ilaçlar rahim duvarında incelmeye neden olur. Bu da tedavinin başarı şansının azaltır. Bu bağlamda kısırlık tedavisine E vitamini eklenmesi tedavinin başarı şansını artırabilir.
Kısırlık dışında Vitamin E'nin adet düzensizliği, polikistik over sendromu, adet sancısı ve menopoz tedavisinde de faydalı olduğu yapılan çalışmalarda gösterilmiştir.
E Vitamininin gebelik üzerine etkisi
E vitamini bebeği çevreleyen amniyon kesesini kalınlaşmasını sağlar. Bu sayede amniyon kesesinin patlamasına bağlı düşük ve erken doğum riskini azaltabilir.
E Vitamininden zengin gıdalar
Dengeli ve sağlıklı beslenenlerde vitamin E normal seviyededir. Bu durumda E vitamini takviyesine gerek yoktur. Çünkü fazla E vitamininin kanama, bulantı, ishal ve karın ağrısı yapma riski vardır. Sağlıklı bir insanın günde 500-1000 mg E vitamini alması gerekir. Aşağıdaki yiyecekler E vitamini yönünden zengindir;
Lahana, ıspanak gib yeşil yapraklı sebzeler,domates,biber,bitkisel yağlar,fındık, fıstık, badem,avokado,turp,şalgam,mango,kivi,papaya,ıstakoz,deniz ürünleri ve yumurta sarısı.
Günlük yeterli miktarda E vitamininin beslenme yoluyla alınması gerektiğini belirten Prof. Dr. Deniz Ulaş, özelikle çocuk düşünen çiftlerin bu konuya önem vermeleri gerektiğinin, yeterli beslenemeyenlere E vitamini takviyesi yapılması gerektiğinin altını çiziyor.
