Türk-İslam Kültürü filozoflarından, büyük bilge ve gülmece ustası Nasreddin Hoca, milli kültürümüze mal olmuş bir halk filozofudur. Türk Dünyasında, İslam aleminde bilinir ve sevilir. Azerbaycan'da Molla Nasreddin, Kazakistan'da Koja Nasreddin ve Özbekistan'da Nasreddin Efendi olarak anılır.
Fıkralarının tamamında sağlam bir dünya görüşü olan Nasreddin Hoca, efsaneleşmiş bir halk insanıdır. Yıkıcı değil yapıcıdır. İnsanı önce güldürür, sonra düşündürür. Her sözünde bir hikmet vardır. Günlük hayatın her safhası onun fıkralarında yer alır. Nasreddin Hoca, Türk milletinin mizah anlayışının ve zekasının sembolüdür.(1)
Fıkraları dikkatle incelendiğinde müslüman Türk halkının mizah sembolü olan Nasreddin Hoca'nın hazırcevap, insanları kırmadan doğruyu söyleyen, yeri geldiğinde kendisiyle de alay etmeyi bilen bir tip olduğu görülür. Fıkralarının çoğunda sıradan bir köylü gibi tarlasında, bağında çalışır, ormana odun kesmeye gider, zaman zaman da şehre iner. Bu şehir çok defa Akşehir, Sivrihisar veya Konya'dır. Ancak hocanın bazan bir alim, bazan bir bilge kişi, bazan kadı, tabip, hoca ve elçi kişiliğine büründüğü de görülür.(2)
***
Atatürk Üniversitesi, Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Öğretim Üyesi Dr. Abdülkerim Dinç'in araştırma-inceleme eseri Nastradin Gagauz Kültüründe Nasrettin Hoca, Sayda Yayıncılık tarafından yayımlandı.
Çok geniş bir coğrafyada, farklı kültür ve dillerde hala yaşayan Nasreddin Hoca, Türk kültürünün kaynaklarından birisidir. Nasreddin Hoca, Balkanlarda, tabiatıyla Gagauz kültürü ve folklorunda da 'Nastradin' ismiyle önemli bir yer tutar.
Dr. Abdülkerim Dinç, bu çalışmada, Dionis Tanasoğlu'nun, 1959 yılında yayımladığı 'Bucaktan Sesler' isimli eserinden başlayarak, Nikaloy Baboğlu'nun 'Gagauz Folkloru', Güllü Yoloğlu'nun 'Gagoğuz Folkloru - Seçmeler', Todur Zanet'in 'Gagauzluk – Kultura, Ruh, Adetler' ve Petri Çebotar'ın 'Bizim Dost Nastradin' isimli müstakil çalışması, Nevzat Özkan'ın Gagavuz Edebiyatı, Bülent Hünerli'nin bilim dünyasına kazandırdığı Mihail Guboglu'nun Gagauz Folkloru Derlemeleri ve Harun Güngör ile Mustafa Argunşah'ın Gagauz Türkleri isimli eserinden yola çıkarak Gagauz halk kültüründe Nasreddin Hoca / Nastradin fıkralarını dikkatlere sunuyor.
Dionis Tanasoğlu'nun kaleme aldığı 'Bucaktan Sesler', Gagauz folklorunun ve Gagauz çağdaş edebiyatının ilk derlemesidir. Tanasoğlu, eserinde, Gagauz kültüründeki söylenişinden farklı olarak Nastradin yerine Türkiye'deki söylenişiyle 'Nasreddin Hoca Fıkraları' başlığıyla 22 fıkranın yer aldığı bir bölüm ayırır. Yoloğlu'nun iddiasına göre Tanasoğlu, fıkraları Türkiye Türkçesinden Gagauz Türkçesine aktarmıştır. Nikolay Baboğlu'nun, Gagauz Folkoru isimli derlemesinde 17 Nastradin fıkrası, Güllü Yoloğlu'nun Azerbaycan Türkçesine aktardığı Gagoğuz Folkloru-Seçmeler isimli eserinde 62 fıkra; Todur Zanet'in çalışmasında, 54 fıkra, Guboğlu'nun derlemelerinde 49 fıkra, Harun Güngör ve Mustafa Argunşah'ın Gagauz Türkleri'nde, 22 fıkra, Nevzat Özkan'ın, Gagavuz Edebiyatı isimli eserinde 61 fıkra, Petri Çebotar'ın, 'Bizim Dost Nastradin' isimli müstakil eserinde 152 fıkra yer alır.
------------------------
(1) http://www.eskisehir.gov.tr/nasreddin-hoca
(2) https://islamansiklopedisi.org.tr/nasreddin-hoca
