İstanbul Çevre Konseyi’nin 25 yıllık bir yöneticisi olarak, Avrupa Birliğindeki ve Ülkemizdeki Çevre ve vergi politikalarını yazmak istedim. Avrupa Birliği (AB) ve Türkiye'de uygulanan çevre politikaları ve çevre vergileri arasındaki farkları ve Türkiye'nin bu konularda yapması gereken yapısal değişiklikleri özetle şu şekilde açıklayabiliriz.
Avrupa Birliği'nde Çevre Politikaları ve Çevre Vergileri
Çevre Politikaları:
1. AB Yeşil Mutabakatı (European Green Deal):
· AB’nin 2050 yılına kadar net sıfır sera gazı emisyonuna ulaşma hedefini belirler.
· Yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımını artırma ve fosil yakıtlardan uzaklaşma stratejileri içerir.
· Sürdürülebilir tarım, biyolojik çeşitliliğin korunması ve döngüsel ekonomi gibi alanlarda yenilikçi politikalar uygular.
2. Emisyon Ticaret Sistemi:
· Sanayi tesisleri ve enerji santralleri için sera gazı emisyonlarına bir üst sınır koyar ve bu sınır içinde ticaret yapılmasına izin verir.
· Piyasa mekanizmaları kullanarak karbon emisyonlarını azaltmayı hedefler.
3. Çevre Direktifleri:
· Su, hava kalitesi, atık yönetimi ve kimyasallar gibi çeşitli çevre konularında bağlayıcı direktifler uygular.
· Üye ülkelerin bu direktifleri kendi ulusal mevzuatlarına entegre etmeleri gerekir.
Çevre Vergileri:
1. Karbon Vergisi:
· Fosil yakıtların kullanımına bağlı olarak CO2 emisyonları üzerinden alınan vergi.
· Yenilenebilir enerjiye geçişi teşvik eder.
2. Enerji Vergileri:
· Elektrik ve yakıt kullanımına dayalı vergiler, enerji tüketimini azaltmayı amaçlar.
3. Atık ve Su Kullanım Vergileri:
· Atık yönetimi ve su kullanımında daha verimli ve sürdürülebilir uygulamaları teşvik eder.
Türkiye'de Çevre Politikaları ve Çevre Vergileri
Çevre Politikaları:
1. Ulusal Enerji Verimliliği Eylem Planı:
· Enerji verimliliğini artırmayı ve enerji tüketimini azaltmayı hedefler.
· Yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımını teşvik eder.
2. Çevre Kanunu:
· Hava, su ve toprak kalitesini korumaya yönelik düzenlemeler içerir.
· Atık yönetimi ve geri dönüşüm politikalarını belirler.
3. İklim Değişikliği Strateji ve Eylem Planı:
· Sera gazı emisyonlarını azaltmayı hedefler.
· İklim değişikliğine uyum stratejileri geliştirir.
Çevre Vergileri:
1. Çevre Temizlik Vergisi:
· Belediye hizmetleri kapsamında atık toplama ve çevre temizliği için alınır.
2. Araç Vergileri:
· Motorlu taşıtlar üzerinden alınan vergiler, emisyon miktarına bağlı olarak değişebilir.
Türkiye'nin Yapması Gereken Yapısal Değişiklikler
1. Yasal ve Kurumsal Yapıların Güçlendirilmesi:
· AB çevre direktiflerine uyum sağlamak için mevzuat düzenlemeleri yapılmalıdır.
· Çevre denetimleri ve yaptırımları daha etkili hale getirilmelidir.
2. Yenilenebilir Enerji Yatırımlarının Artırılması:
· Yenilenebilir enerji kaynaklarına yatırım teşvik edilmelidir.
· Enerji verimliliği projelerine finansal destek sağlanmalıdır.
3. Karbon Fiyatlandırma Mekanizmalarının Uygulanması:
· Karbon emisyonlarını azaltmak için karbon vergisi ve emisyon ticaret sistemi gibi mekanizmalar geliştirilmelidir.
4. Halk Bilinçlendirme ve Eğitim Programları:
· Çevre bilinci ve sürdürülebilir yaşam tarzları konusunda halkı bilinçlendirme çalışmaları yapılmalıdır.
· Çevre eğitimi okullarda ve topluma yönelik olarak yaygınlaştırılmalıdır.
5. Döngüsel Ekonomi ve Atık Yönetimi:
· Atıkların geri dönüşümünü ve yeniden kullanımını teşvik eden politikalar geliştirilmeli.
· Döngüsel ekonomi prensipleri benimsenmelidir.
Yapılacak bu değişiklikler, Türkiye'nin çevre koruma ve sürdürülebilir kalkınma hedeflerine ulaşmasına katkı sağlayacaktır.
