Yapay zekânın hızlı gelişimi hayatın her alanını değiştiriyor. Birçok sektör yapay zekâ ile yeniden şekilleniyor. Ancak yapay zekânın etkisi bunlarla sınırlı kalmıyor. Yapay zekâ teknolojileri sürdürülebilir kalkınmaya katkı sunarak dünyanın geleceği açısından da kritik bir rol oynuyor.
Sürdürülebilir kalkınma, ekonomik kalkınmanın çevresel ve sosyal alanlardaki gelişmelerle bütünleşik bir şekilde gerçekleşmesi anlamına geliyor. Sürdürülebilir kalkınma çerçevesinde gelişim sağlarken bugünü ve geleceği aynı anda göz önünde bulundurmak gerekiyor. Bunun için doğal kaynakları en verimli şekilde kullanmak ve sosyal olarak geleceğe dönük ve adil sistemler inşa etmek şart.
Bu noktada bilinçli ve sorumlu bir şekilde kullanılan yapay zekâ teknolojileri devreye giriyor. Yapılan bir araştırmaya göre, yapay zekâ Birleşmiş Milletler tarafından benimsenen 17 temel kalkınma amacına ulaştıracak toplam 169 hedefin 134’üna katkı sağlıyor.
Bilinçli ve sorumlu bir şekilde kullanılan yapay zekâ teknolojilerinin daha güzel ve herkes açısından daha yaşanılır bir dünya kurmamızda stratejik bir ortak olduğunu belirten Cerebrum Tech kurucusu ve yönetim kurulu başkanı Dr. R. Erdem Erkul, “Yapay zekâ, veri analizi, otomasyon ve karar verme süreçlerinde sunduğu avantajlarla sürdürülebilir kalkınmanın önemli bir itici gücü haline gelmiş durumda” diyor. Erkul’ göre yapay zekâ tarım, enerji, sağlık ve çevre gibi alanlardaki uygulamalarıyla verimliliği artırıyor, kaynakların daha iyi yönetilmesini sağlıyor. Yapay zekâ bunun yanı sıra sağlık, eğitim ve sosyal hizmetlerde daha geniş kitlelere ulaşarak kapsayıcılığı artırıyor ve toplumun dezavantajlı kesimlerinin hizmetlere erişimini kolaylaştırıyor.
Birleşmiş Milletler de ilk olarak 2019 yılında yapay zekânın sağlık, tarım, enerji ve eğitim gibi alanlarda sürdürülebilir kalkınma amaçlarına katkı sağlama potansiyelini vurgulamış, geçen yıl da yapay zekânın 17 Sürdürülebilir Kalkınma Amacı’na ulaşma yolunda ilerlemeyi hızlandırma ve mümkün kılma potansiyelini vurgulamıştı.
Peki, yapay zekâ bunu basıl başaracak? Yakından bakalım:
Tarım
Sensörler ve drone teknolojileri ile desteklenen yapay zekâ uygulamaları, toprak sağlığını izleme, sulama ihtiyaçlarını belirleme ve zararlıları tespit etme gibi görevleri yerine getirebilir. Tarım arazilerinin verimliliğini artırarak su ve gübre gibi kaynakların israfını önleyebilir. Araştırmalar, yapay zekâ tabanlı sistemler ve otomasyon tekniklerinin tarımsal verimliliği %20-30 oranında artırabileceğini gösteriyor.
Yenilenebilir enerji
Yapay zekâ enerji tüketiminde öngörülerde bulunarak tasarruf sağlamak ve talep yönetimini optimize etmek için kullanılabilir. Enerji şebekeleri üzerindeki yük dengesi ve enerji depolama çözümleri, yapay zekâ ile daha etkin bir şekilde yönetilebilir. Uluslararası Enerji Ajansı raporlarına göre, yapay zekâ ile enerji verimliliği %15-20 oranında artırılabilir.
Atık yönetimi ve geri dönüşüm
Yapay zekâ atık türlerini tanıyarak geri dönüşüm oranlarını artırır ve böylece değerli malzemelerin yeniden kullanımını teşvik eder. Ayrıca, atık miktarını ve türlerini gerçek zamanlı olarak izleyerek, belediyeler ve işletmeler için daha bilinçli karar alma imkânı sunar.
Sağlık
Yapay zekâ hastalıkların erken teşhisi, tedavi süreçlerinin kişiselleştirilmesi ve sağlık hizmetlerine erişimin artırılması gibi alanlarda, büyük veriyi işleyerek etkili çözümler sunuyor. Yapay zekâ tabanlı görüntü analizi sistemleri hastalıkların daha hızlı ve doğru teşhis edilmesini sağlıyor. Bu sayede tedavi süreçlerinin etkinliği artıyor.
Eğitim
Öğrencilerin bireysel ihtiyaçlarına göre içerik sunan yapay zekâ uygulamaları, eğitim kalitesini artırarak daha kapsayıcı bir eğitim ortamı yaratabilir. Öğrencilerin güçlü ve zayıf yönlerini analiz ederek en uygun öğrenme yöntemlerini sunabilir.
Akıllı şehirler
Yapay zekâ trafik yönetiminde, gerçek zamanlı veriler kullanarak trafik akışını optimize eder, böylece hem sıkışıklığı azaltır hem de hava kirliliğini düşürür. Sensör teknolojisiyle atık toplama rotalarını iyileştirir, geri dönüşüm oranlarını artırarak atık yönetimini daha verimli hale getirir. Enerji verimliliği açısından, akıllı binalar ve şebekeler aracılığıyla enerji tüketimini izler ve optimize eder, gereksiz harcamaları önler. Bunun yanı sıra, kamu güvenliği ve afet yönetimi gibi alanlarda da etkin çözümler sunarak şehirlerin sürdürülebilirliğini ve yaşam kalitesini artırır.
Kapsayıcılık
Yapay zekâ sağlık, eğitim ve sosyal hizmetlerde daha geniş kitlelere ulaşarak kapsayıcılığı artırır ve toplumun dezavantajlı kesimlerinin hizmetlere erişimini kolaylaştırır.
