Yeni TTK hükümlerine göre, tür değiştirme yasanın 180 ila 190. maddelerinde hüküm altına alınmıştır. Buna göre, bir şirket hukuki şeklini değiştirerek yeni tür değiştirimi eskisinin devamı olmaktadır. Tür değiştirmede yeni türün kuruluşuna ilişkin yasal hükümler uygulanır.[1] Tür değiştirmede şirketin bilanço günü yani 31 Aralık … günü düzenlediği bilanço değerleri esas alınır. Özel hesap dönemi var ise, hesap döneminin son günü bilanço günü sayılmaktadır.
Diğer yandan, bilanço günü ile tür değiştirme raporunun düzenlediği tarih arasında (6) aydan fazla zaman geçmiş ise, veya son bilançonun düzenlediği tarihten itibaren şirketin mal varlığında önemli değişiklikler meydana gelmişse ara bilanço düzenlenir.[2]
Ara bilançoda fiziksel envanter düzenlenmesi zorunlu değildir. Ancak tür değiştirmenin hukuken sonuçlandığı tarihte fiili envanterin yapılması vergi kanunları bakımından zorunludur.
Ara bilanço düzenlenmesine ilişkin ilkeler aynen yıllık bilançoya ilişkin hüküm ve ilkelere göre düzenlenmelidir.
Yönetim organı tarafından bir tür değiştirme planı hazırlanmalıdır.
Tür değiştirme planı yazılı olarak yapılır ve genel kurulun onayına tabi tutulur.
Tür değiştirme planı; şirketin tür değiştirmeden önceki ve sonraki ticaret unvanını, merkezini ve yeni türe ilişkin ibareyi, yeni türün şirket sözleşmesini ve ortakların tür değiştirmeden sonra sahip olacakları payların sayısını, cinsini ve tutarını veya tür değiştirmeden sonra ortakların paylarına ilişkin açıklamaları içermektedir.
Yönetim organı tür değiştirme planının dışında ayrıca tür değiştirme hakkında yazılı bir rapor hazırlamaktadır.
Bu hazırlanan raporda; tür değiştirmenin amacı ve sonuçları, yeni türe ilişkin kuruluş hükümlerinin yerine getirilmiş bulunduğu, yeni şirket sözleşmesi, tür değiştirmeden sonra ortakların sahip olacakları paylara dair değişim oranı, varsa ortaklar ile ilgili olarak tür değiştirmeden kaynaklanan ek ödeme ile diğer kişisel edim yükümlülükleri ve kişisel sorumluluklar, ortaklar için yeni tür dolayısıyla doğan yükümlülükler, hukuki ve ekonomik yönden açıklanır ve gerekçeleri gösterilmelidir.[3]
Yönetim organı tarafından hazırlanan tür değiştirme planı genel kurul onayına sunulur.
Yönetim organı tür değiştirmeyi ve yeni şirketin sözleşmesini tescil ettirir. Tür değiştirme tescil ile hukuki geçerlilik kazanır.
Tür değiştirmeye ilişkin genel kurul kararı Türkiye Ticaret Sicil Gazetesinde ilan olunur.
Limited şirketin tür değiştirerek AŞ'ye dönüştürülmesi durumunda bazı vegi avantajları bulunmaktadır. Limited şirket ortaklık pay devirlerinin ilgili limited şirketin anonim şirkete dönüştürüldükten ve pay senedine bağlandıktan sonra yapılmasında vergisel avantajlar söz konusudur. Ltd. paylarının devirleri noterde yapılması sırasında özellikle damga vergisi ve harçlar ile ivazsız intikal suretiyle devir alınan ortaklık paylarının elden çıkarılmasında hesaplanacak değer artış kazancı da göz önünde bulundurulduğunda limited şirket paylarının elden çıkarılmasından önce AŞ'ye dönüştürülmesi yararlı olacaktır. Bu şekilde tür değişikliğinde damga vergisi istisnası bulunmaktadır. (Bkz. Damga Vergisi Kanunu 2 Sayılı Tablo Bölüm II/17). (Bkz. KVK md. 19,20 ve Gelir İdaresi Başkanlığı yazıları, 6.5.2008 gün ve sayı 46503). Tür değişikliğinde Harçlar kanunun 123/3 fıkrasına göre bu işlemler harçtan müstesnadır.
Diğer taraftan, aynı şekilde unvan değişikliği halinde de tashih harcı söz konusu değildir. Tür değişikliği halinde muhtasar, KDV, damga vergisi gibi beyannameler ve ayrıca Ba/Bs Formları yeni tür şirket tarafından bildirilecektir. Kanuni defter, belge ve bildirimler ise, anonim şirketin en geç tescil tarihinde yeni unvana göre tasdiki zorunludur. Tür değişikliğinde önceki şirket defter ve belgelerinin kullanılmamasında yarar vardır.[4]
Limited şirketin tür değiştirmek yoluyla yeni TTK hükümlerine göre anonim şirkete dönüştürülmesinde izlenecek yollar aşama aşama aşağıda olduğu gibidir:
- Limited şirket müdür/müdürler kurulu (Yönetim organı) tür değiştirme kararı alınması
- Bilanço/ara bilançonun düzenlenmesi
- Yeni kurulacak AŞ'ye ait ana sözleşmenin düzenlenmesi (Bkz. EK:1)
- Müdür/müdürler kurulu tarafından tür değiştirme planı düzenlenmesi
- Müdür/müdürler kurulu tarafından tür değiştirme raporunun düzenlenmesi
- Tür değiştirme işlemlerinin ortakların incelemesine açılması
- Tür değiştirme palının genel kurulun onayına sunulması (genel kurulun toplanması ve karar alması, karar: ortakların dörtte üçünün kararıyla alınır)
- Genel kurul kararının ticaret sicilinde tescil ve ilanı gerekecektir.
EK:1
BİR ANONİM ŞİRKET TÜRÜNÜN LİMİTED ŞİRKET TÜRÜNE ÇEVRİLMESİNDE ŞİRKET ANA SÖZLEŞMESİNİN 'KURULUŞ İLE SERMAYE VE PAY SENETLERİNİN TÜRÜ' BAŞLIKLI MADDELERİNE İLİŞKİN ÖRNEK SÖZLEŞME
Kuruluş
Madde 1.......................Ticaret Sicili Müdürlüğünün ........... sayısında kayıtlı ........................... Anonim Şirketinin Türk Ticaret Kanununun 180 ila 193 üncü maddelerine göre tür değiştirmesi suretiyle; aşağıda, adları, soyadları, yerleşim yerleri ve uyrukları yazılı kurucular arasında bir anonim şirket kurulmuştur.
Sıra no
1
Kurucunun Adı ve Soyadı
……………………………
Yerleşim Yeri
……………..
Uyruğu T.C. Kimlik No
- ………………
Sermaye ve Pay Senetlerinin Türü
Madde 6-Şirketin sermayesi ..................................... Türk Lirası değerindedir. Bu sermaye, her biri ............................Kuruş/Türk Lirası değerinde .................... paya ayrılmıştır.
Bundan ................... paya karşılık ........................ Türk Lirası, ...................................
Bundan ................... Paya karşılık ........................ Türk Lirası, ...................................
Bundan ................... Paya karşılık ........................ Türk Lirası, ...................................
tarafından tamamı taahhüt edilmiştir. Taahhüt edilen sermayenin tamamı Türk Ticaret Kanununun 180 ila 193 üncü maddelerine göre tür değiştiren …………………………………..Anonim Şirketinin özvarlığından karşılanmıştır.
(Tür değiştiren şirketin özvarlığı dışında nakdi sermaye taahhüdünde bulunulması durumunda)
tarafından tamamı taahhüt edilmiştir. Taahhüt edilen sermayenin ……….. kısmı Türk Ticaret Kanununun 180 ila 193 üncü maddelerine göre tür değiştiren …………………………………..Anonim Şirketinin özvarlığından karşılanmıştır. Geri kalan ……………..Türk Lirası ise nakden taahhüt edilmiş ve payların itibari değerlerinin 1/4 ü tescilden önce nakden ödenmiş olup, kalan 3/4'ü ise yönetim kurulunun alacağı kararlara göre şirketin tescilini izleyen yirmi dört ay içinde ödenecektir.
---------------
[1] Bkz. TTK md. 180 ila 190.
[2] TTK md. 185/1.
[3] Limited şirketlerde tür değiştirmede genel kurul nisapları sermayenin en az dörtte üçüne sahip bulunmaları koşuluyla, ortakların dörtte üçünün onayıyla karar alınır. Bkz. TTK md. 189/1-c.
[4] Aksi yöndeki görüşler için bkz. ŞEKER Sakıp-ERDEM Hayreddin, Sermaye Şirketlerinde Tür Değişikliği, Yaklaşım Yayıncılık, Şubat 2013, s.130.
