Sermaye piyasasında temel suç tipleri-2

6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu içerisinde sermaye piyasalarına özgü suç tipleri belirtilmiştir. Bu suç tiplerine uygulanacak ceza miktarı da Sermaye Piyasası Kanunu'nu içerisinde düzenlenmiştir. Yaptırıma bağlanan suç tiplerinin bazıları sadece Sermaye Piyasası Kanunu'nu içerisinde düzenlenmiş iken, bazı suç ve eylemler ise Türk Ceza Kanunu'nu içerisinde düzenlenmiştir.

Sermaye Piyasası Kanunu içerisinde düzenlenen suç tipleri şunlardır;

- Bilgi suiistimali

- Piyasa dolandırıcılığı

- Usulsüz halka arz ve izinsiz sermaye piyasası faaliyeti

- Güveni kötüye kullanma ve sahtecilik

- Bilgi ve belge vermeme, denetimin engellenmesi

- Yasal defterlerde, muhasebe kayıtlarında ve finansal tablo ve raporlarda usulsüzlük

- Sır saklama yükümlülüğü

Sermaye Piyasası Kanunu içerisinde tanımlanan bu suçlardan dolayı soruşturma açılması Kurul' un Cumhuriyet Başsavcılıkları nezdinde yapacağı yazılı başvuruya bağlıdır. Bu başvuru muhakeme şartıdır. Söz konusu başvuru olmadan yargılama veyahut soruşturma devam ettirilemez.

Bu suçlardan piyasa dolandırıcılığı, cezaları ve pişmanlıkla ilgili hükümleri Sermaye Piyasası Kanunu 'nun 107 nci maddesinde düzenlenmiştir. İlgili madde şu şekildedir;

- Sermaye piyasası araçlarının fiyatlarına, fiyat değişimlerine, arz ve taleplerine ilişkin olarak yanlış veya yanıltıcı izlenim uyandırmak amacıyla alım veya satım yapanlar, emir verenler, emir iptal edenler, emir değiştirenler veya hesap hareketleri gerçekleştirenler üç yıldan beş yıla kadar hapis ve beş bin günden on bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılırlar. Ancak, bu suçtan dolayı verilecek olan adli para cezasının miktarı, suçun işlenmesi ile elde edilen menfaatten az olamaz.

- Sermaye piyasası araçlarının fiyatlarını, değerlerini veya yatırımcıların kararlarını etkilemek amacıyla yalan, yanlış veya yanıltıcı bilgi veren, söylenti çıkaran, haber veren, yorum yapan veya rapor hazırlayan ya da bunları yayan ve bu suretle menfaat sağlayanlar üç yıldan beş yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılırlar.

- Birinci fıkrada tanımlanan suçu işleyen kişi pişmanlık göstererek, beş yüz bin Türk Lirasından az olmamak üzere, elde ettiği veya elde edilmesine sebep olduğu menfaatin iki katı miktarı kadar parayı, Hazineye;

a)Henüz soruşturma başlamadan önce ödediği takdirde, hakkında cezaya hükmolunmaz.

b)Soruşturma evresinde ödediği takdirde, verilecek ceza yarısı oranında indirilir.

c)Kovuşturma evresinde hüküm verilinceye kadar ödediği takdirde, verilecek ceza üçte biri oranında indirilir.(1)

Bilgi suistimali ve piyasa dolandırıcılığı sayılmayan haller ise Sermaye Piyasası Kanunu'nun 108 nci maddesinde düzenlenmiştir. Bu kapsamda yapılan eylemler bilgi suistimali ve piyasa dolandırıcılığı sayılmaz. İlgili madde şu şekildedir;

- TCMB ya da yetkilendirilmiş başka bir resmî kurum veya bunlar adına hareket eden kişiler tarafından para, döviz kuru, kamu borç yönetim politikalarının uygulanması veya finansal istikrarın sağlanması amacıyla işlem yapılması

- Kurul düzenlemelerine göre uygulanan geri alım programları, çalışanlara pay edindirme programları ya da ihraççı veya bağlı ortaklığının çalışanlarına yönelik diğer pay tahsis edilmesi

- Kurulun bu Kanun kapsamındaki fiyat istikrarını sağlayıcı işlemlere ve piyasa yapıcılığına ilişkin düzenlemelerine uygun olarak icra edilmeleri kaydıyla, münhasıran bu araçların piyasa fiyatının önceden belirlenmiş bir süre için desteklenmesi amacıyla sermaye piyasası araçlarının alım veya satımının yapılması yahut emir verilmesi veya emir iptal edilmesi