BEPS (Matrah Aşındırması ve Kar Kaydırma)

Uluslararası vergi planlaması adını sıkça duymaya başladığımız bir iş kolu olarak karşımıza çıkmaya başlamıştır. Mükellefler bu yolla vergi yüklerini yasalara uygun olarak azaltmaktadırlar. Uluslararası boyutları olması nedeniyle de tüm ülkelerin ortak endişesi bu konunun nasıl çözümleneceğidir.

Uluslararası ticaretinin önemli kısmını dünyanın birçok yerinde sahip olduğu grup şirketleri ve işyerleri vasıtasıyla yürüten çokuluslu şirketler, ülkelerarasındaki vergi düzenlemelerinden faydalanarak yapmış oldukları uluslararası vergi planlamalarıyla ile karlarını vergilendirmenin olmadığı, düşük oranlarda vergilendirmenin olduğu, vergi istisna ve imtiyazlarının bolca bulunduğu ülkelere kaydırmaktadırlar. Bu da önemli sayıda ülkenin vergi matrahlarının aşınmasına ve vergi kayıpları yaşamasına yol açmaktadır. Matrah Aşındırması ve Kar Kaydırma (BEPS) olarak kodlanan bu türden uygulamalar ülke vergi gelirlerine büyük zarar vererek, vergi adaletini ve rekabet ortamını bozmaktadır. Devletler, vergilendirmede yaşadıkları bu sorunları aralarında iletişimler, işbirliği, yakınlaşma ve etkileşimler kurarak çözmeye çalışmaktadırlar.

Özellikle 2009 yılından itibaren G20, uluslararası vergi konularını küresel gelişmelerin de etkisiyle öncelikleri arasında gündemine eklemiştir. OECD ise G20'nin bu gündem önceliği paralelinde uluslararası vergi çalışmalarına, geliştirdiği projeler ve kurmuş olduğu küresel forumlar ile aktif olarak katkıda bulunmaya devam etmektedir. Çalışmaların çerçevesi, uluslararası vergi gündeminde yer aldığı üzere 'vergide şeffaflık ve bilgi değişimi (automatic exchange of information)', OECD'nin sorumluluğunda yürütülen 'matrah aşındırması ve kar kaydırma (Base Erosion and Profit Shifting-BEPS)' ve 'gerçek yararlanıcıların tespit edilmesi (beneficial ownership)' ana başlıkları üzerinden yürütülmektedir. Gerçek yararlanıcının tespit edilmesi konusunu vergilendirme ile ilişkilendiren G20, ülkeleri şirketlerin ve tröstler gibi diğer yasal oluşumların gerçek faydalanıcılarını tespit etmeye yönelik Finansal Eylem Görev Gücü (Financial Action Task Force-FATF)'nün geliştirdiği standartlara uyuma teşvik etmiştir. Ancak, G20 vergi gündemini daha çok 3 temel unsur üzerine bina etmiştir. Bunlar; matrah aşınması ve kar kaydırma stratejisi olarak adlandırılan 'BEPS', 'Otomatik Bilgi Değişimi' ve 'Vergi ve Kalkınma' başlıklarıdır. [1]

OECD'nin açıklamalarına göre BEPS'in ortaya çıkmasının sebebi uluslararası şirketlerin kazançlarını 'düşük vergili veya vergisiz ülkelere kaydırılması olup vergi sistemlerindeki boşlukları veya uyumsuzlukları kötüye kullanan vergiden kaçınma stratejilerine gönderme yapar ve 140'a yakın ülkenin BEPS önlemlerini uygulamak ve BEPS'le mücadele etmek için işbirliği içinde olduğu belirtilir'.

BEPS, 15 başlık altında toplanmış eylem planlarından oluşmakta olup, bu başlıklar, özetle şöyledir:

1.Eylem Planı : Dijital ekonomiye ilişkin sorunların tespiti

2.Eylem Planı: Hybrid Anlaşmalarının Etkilerini Ortadan Kaldırma

3.Eylem Planı: Kontrol Edilen Yabancı Kurumlar

4.Eylem Planı: Faiz indiriminin sınırlandırılması

5.Eylem Planı: Zararlı vergi uygulamaları

6.Eylem Planı: Vergi anlaşmalarının kötüye kullanımının önlenmesi

7.Eylem Planı: Daimi işyeri statüsü

8,9,10. Eylem Planları: Transfer fiyatlandırması

11.Eylem Planı: BEPS data analizleri

12.Eylem Planı: Zorunlu Bildirim Kuralları

13.Eylem Planı: Ülke Bazlı Raporlama

14.Eylem Planı: Karşılıklı Anlaşma Usulü

15.Eylem Planı: Vergi anlaşmalarında çok taraflı araçlar.

OECD / G20 BEPS Projesi kapsamında geliştirilen, yukarıda isimleri verilen 15 eylem planı başlıklarına baktığımızda 'gelişmekte olan devletleri vergiden kaçınma konusunda ulusal ve uluslararası kural ve araçlarla donatma, karların veya kar üreten ekonomik faaliyetlerin gerçekleştirildiği ve değerin yaratıldığı yerlerde vergilendirilmesini vurgulayarak şeffaflığı sağlama amacı güttükleri görülür.[2]

--------------------------