Zirai don, Türkiye’de tarım alanlarını tehdit ediyor! Ani sıcaklık düşüşleri meyve ve sebze üretiminde büyük kayıplara yol açabilir. Zirai don nedir, nasıl önlenir?
Zirai Don Nedir?
Zirai don, tarım alanlarında sıcaklığın sıfırın altına düşmesiyle bitkilerin dokularında suyun donması sonucu oluşan hasardır. Genellikle ilkbahar ve sonbaharda, gece sıcaklıklarının aniden düşmesiyle meydana gelir. Bitki hücrelerindeki su kristalleşir, bu da hücre duvarlarının yırtılmasına ve bitkinin zarar görmesine yol açar.
Nasıl Olur?
Zirai don, açık ve bulutsuz gecelerde yerden ısı kaybının artmasıyla oluşur. Radyasyon kaybı nedeniyle toprak ve bitkiler hızla soğur. Düşük nem, rüzgârın az olması ve soğuk hava kütlelerinin bölgeye ulaşması da don olayını tetikler. Özellikle vadilerde ve alçak alanlarda soğuk hava birikimiyle daha sık görülür.
Etkileri
- Bitki Zararları: Tomurcuk, çiçek ve genç meyvelerin ölümü, verim kaybı.
- Ekonomik Kayıp: Tarım sektöründe ciddi maddi zararlar.
- Gıda Tedariki: Ürün azlığı nedeniyle fiyat artışı ve arz sorunları.
Çeşitleri
- Radyasyon Donu: Bulutsuz gecelerde yerin ısı kaybetmesiyle oluşur.
- Adveksiyon Donu: Soğuk hava kütlesinin bölgeye taşınmasıyla meydana gelir.
- Evaporatif Don: Nemli havalarda buharlaşma sonucu sıcaklık düşüşüyle oluşur.
Zirai Don Nasıl Engellenir?
- Aktif Yöntemler:
- Isıtıcılar: Tarım alanlarında ısıtıcılarla sıcaklık artırılır.
- Rüzgâr Makineleri: Soğuk havayı dağıtarak sıcak hava sirkülasyonu sağlanır.
- Sisleme: Yapay sis oluşturularak ısı kaybı azaltılır.
- Pasif Yöntemler:
- Örtü Kullanımı: Bitkilerin üzerine örtü serilerek koruma sağlanır.
- Sulama: Don öncesi sulama ile bitki çevresinde nemli bir mikroklima oluşturulur.
- Bitki Seçimi: Dona dayanıklı türlerin ekilmesi.
- Yer Seçimi: Alçak ve soğuk hava biriken alanlardan kaçınılması.
