Bilindiği üzere Gelir Vergisine tabi olan ticaret ve sanat erbabı, kazancın tespit usulüne göre ikiye ayrılmaktadır.
Basit Usulde Gelir Vergisine Tabi Olanlar,
Gerçek Usulde Gelir Vergisine Tabi Olanlar.
Bugünkü yazımda kısaca basit usulde gelir vergisine tabi olan mükellefler üzerinde duracağım.
Gelir Vergisi Kanununun 47nci ve 48nci maddesinde yazılı şartlara tabi olanlar, ticari kazançları basit usulde tespit olunur. Yine aynı kanunun 51nci maddesindeki faaliyetlerde bulunanlar basit usul şartları taşısalar dahi basit usul vergilendirmeden yararlanamazlar.
Gelir Vergisi Kanunu 47. Madde şöyledir. (Genel Şartlar)
1-Kendi işinde bilfiil çalışmak veya bulunmak (işinde yardımcı işçi ve çırak kullanmak, seyahat, hastalık, ihtiyarlık, askerlik, tutukluluk ve hükümlülük gibi zaruri ayrılmalar dolayısıyla geçici olarak bilfiil işinin başında bulunmamak bu şartı bozmaz. Ölüm halinde iş sahibinin dul eşi veya küçük çocukları namına işe devam olunduğu takdirde, bunların bilfiil işin başında bulunup bulunmamalarına bakılmaz.)
2. İşyeri mülkiyetinin iş sahibine ait olması halinde emsal kira bedeli, kiralanmış olması halinde yıllık kira bedeli toplamı büyükşehir belediye sınırları içinde 2014 için 5.500.-TL. diğer yerlerde 2014 için 3.800.-TL. aşmamak.
3. Ticari, zirai veya mesleki faaliyetler dolayısıyla gerçek usulde Gelir Vergisi'ne tabi olmamak.
2 ve 3 numaralı bent hükümleri öteden beri işe devam edenlerde takvim yılı başındaki, yeniden işe başlayanlarda ise işe başlama tarihindeki duruma göre uygulanır.
Gelir Vergisi Kanunu 48. Madde şöyledir. (Özel Şartlar)
1.Satın aldıkları malları olduğu gibi veya işledikten sonra satanların yıllık alımları tutarının 2014 Yılı için 77.000.-TL veya yıllık satışları tutarının 2014 Yılı için 110.000.- TL aşmaması,
2. 1 numaralı bentte yazılı olanların dışındaki işlerle uğraşanların bir yıl içinde elde ettikleri gayri safi iş hasılatının 2014 Yılı için 38.000.- TL aşmaması,
3. 1 ve 2 numaralı bentlerde yazılı işlerin birlikte yapılması halinde, yıllık satış tutarı ile iş hasılatı toplamının 2018 Yılı için 77.000.-TL aşmaması.
Milli piyango bileti, akaryakıt, şeker ve bunlar gibi kar hadleri emsallerine nazaran bariz şekilde düşük olarak tespit edilmiş bulunan emtia için, bu maddenin 1 ve 3 numaralı bentlerinde yazılı hadler yerine ilgili bakanlıkların mütalaası alınmak suretiyle, Maliye Bakanlığınca belirlenecek alım satım hadleri uygulanır.
Gelir Vergisi Kanunu 51. Madde şöyledir. (Basit Usulden Yararlanamayacak Olanlar)
1. Kollektif şirket ortakları ile, komandit şirketlerin komandite ortakları;
2. İkrazat (borç verme) işleriyle uğraşanlar;
3. Sarraflar ile kıymetli maden ve mücevherat alım satımı ile uğraşanlar;
4. Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesinin birinci fıkrasında sayılan kişi ve kurumlara karşı inşaat ve onarma işini taahhüt edenler ile bu mükelleflere karşı derece derece taahhütte bulunanlar;
5. Sigorta prodüktörleri;
6. Her türlü ilan ve reklam işleriyle uğraşanlar veya bu işlere tavassut edenler;
7. Gayrimenkul ve gemi alım satımı ile uğraşanlar;
8. Tavassut (aracılık) işi yapanlar (dayıbaşılar hariç);
9. Maden işletmeleri, taş ve kireç ocakları, kum ve çakıl istihsal yerleri, tuğla ve kiremit harmanları işletenler;
10. Şehirlerarası yük ve yolcu taşımacılığı yapanlar ile treyler, çekici ve benzerlerinin sahip veya işleticileri (Yapısı itibariyle sürücüsünden başka ondört ve daha aşağı oturma yeri olan ve insan taşımaya mahsus motorlu kara taşıtları ile yolcu taşıyanlar hariç);
11. Maliye Bakanlığınca teklif edilen ve Bakanlar Kurulunca kararlaştırılan iş grupları, sektörler, il ve ilçeler, büyükşehir belediyeleri dahil olmak üzere il ve ilçelerin belediye sınırları (mücavir alanlar dahil), belediyelerin nüfusları, yöreler itibariyle veya sabit bir işyerinde faaliyette bulunulup bulunulmadığına göre gerçek usulde vergilendirilmesi gerekli görülenler.
BASİT USULDE TİCARİ KAZANCIN TESPİTİ
Bir hesap dönemi içinde elde edilen hasılat ile giderler ve satılan malların alış bedelleri arasındaki müspet farktır. Bu fark, faaliyetle ilgili olarak alınması ve verilmesi zorunlu olan alış ve giderler ile hasılatlara ilişkin belgelerde yazılı tutarlar dikkate alınarak hesaplanacaktır.
Hesap dönemi sonunda emtia mevcudunun değeri hasılata,
Hesap dönemi başındaki emtia mevcudunun değeri giderlere eklenecektir.
BASİT USUL AVANTAJLARI
Basit Usule tabi mükelleflerin, bu usul gereğince bazı avantajlara sahiptir. Bu avantajları kısaca özetlemek gerekirse;
Defter tutmazlar.
Vergi tevkifatı yapmazlar ve muhtasar beyannamesi vermezler.
Katma Değer Vergisi Beyannamesi ile Geçici Vergi Beyannamesi vermezler.
Amortisman ayırmazlar.
Kayıtlarını meslek mensupları tutabileceği gibi, isterlerse ilgili mercilerden izin almadan kendileri de tutabilirler.
BASİT USULDEN GERÇEK USULE GEÇİŞ
Basit usule tabi olmanın genel ve özel şartlarından herhangi birini takvim yılı içerinde kaybedenler, ertesi takvim yılı başından itibaren gerçek usulde vergilendirilecektir.
Basit usule tabi olanlar, basit usulden yararlanmak istemedikleri takdirde bağlı bulundukları vergi dairesine yazı ile başvurdukları takdirde, takip eden aybaşından veyahut izleyen takvim yılı başından itibaren gerçek usulde vergilendirilirler.
BASİT USULE TABİ MÜKELLEFLERİN BEYANNAME VERME SÜRELERİ
- 2013 yılı kazançlarını 2014 yılı Şubat ayı 25nci günü akşamına kadar ilgili vergi dairesine elden veya Maliye Bakanlığınca belirlenen şartları taşıyanlar, beyannamelerini elektronik ortamda göndermeleri,
- Maliye Bakanlığınca belirlenen şartları taşımayan mükellefler, aynı zamanda beyannamelerini posta yolu ile taahhütlü olarak veya özel dağıtım şirketleri tarafından göndermeleri gerekmektedir. Postaya veya özel dağıtım şirketlerinden gönderilen beyanname, gönderildiği tarih itibariyle tahakkuk fişi düzenlenir. Bu takdirde, tahakkuk fişinin mükellefe verilecek nüshası, kapalı bir zarf içinde, mükellefin beyannamede gösterdiği adrese gönderilir ve fişin dairede kalan nüshasına posta zimmet defterinin tarih ve numarası işaretlenir. (VUK, madde 28).
BASİT USULE TABİ MÜKELLEFLERİN BEYANNAME ÖDEME SÜRELERİ
01-25 Şubat 2014 tarihleri arasında verilecek yıllık beyannameler üzerinden hesaplanan gelir vergisinin 28 Şubat 2014 tarihine kadar ilk taksitlerini, 30 Haziran 2014 tarihine kadar ise ikinci taksitlerini yetkili banka şubeleri veznelerine veya internet yoluyla bankalara, çek ile veya nakit olarak vergi daireleri veznelerine ödemelerini yapmaları gerekmektedir. İsteyenler tek seferde de ödeyebilirler.
Basit Usulde tespit edilen ticari kazanç yanında beyana tabi başka bir gelir unsurunun bulunması halinde 2013 yılı kazançlarına ilişkin yıllık beyanname 2014 yılı Mart ayının başından 25. günü akşamına kadar tahakkuk edilecek ve iki eşit taksit halinde (31.03.2014-31.07.2014) ödenecektir. İsteyenler tek seferde de ödeyebilirler.
Şunu da belirtmemde yarar var. İlk taksitin içinde damga vergisi pullarını da ödemeniz gerekmektedir.
2013 TAKVİM YILI GELİRLERİNE UYGULANACAK VERGİ TARİFESİ
10.700,00 TL.ye kadar %15
26.000,00TL.nin 10.700,00TL.si için 1.605,00TL. fazlası %20
60.000,00TL.nin 26.000,00TL.si için 4.665,00TL. fazlası %27
60.000,00TL.nin 60.000,00TL.si için 13.845,00TL. fazlası %35
oranında vergilendirilir.
VERGİ LEVHALARININ ALINMASI
31.05.2014 tarihi sonuna kadar ilgili vergi dairelerinden alınırlar.
İnternet Vergi Dairesi üzerinden bizzat kendileri veya 3568 sayılı kanun uyarınca meslek
mensupları aracılığıyla 1 Nisan 2014 tarihinden 31.05.2014 tarihi günü sonuna kadar vergi levhalarını yazdırıp, bağlı oldukları vergi dairelerinden talep edebileceklerdir.
MUHAFAZA VE İBRAZ
Yıllık beyanname verilmesinden sonra ilgili yıla ilişkin defter, kayıt ve belgeler, beş (5) yıl süreyle mükelleflerce muhafaza edilecektir.
SAHTE VEYA MUHTEVİYATI İTİBARİYLE YANILTICI BELGE DÜZENLEYEN VEYA KULLANDIĞI TESPİT EDİLEN MÜKELLEFLERİN DURUMU
Basit usule tabi olan mükellefler, sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge düzenlediği veya kullandığı tespit edilenler, bu hususun kendilerine tebliğ edildiği tarihi takip eden aybaşından itibaren ikinci sınıf tüccarlara ilişkin hükümlere tabi olurlar.