6) Geçici 32 inci maddesi kapsamında iktisadi kıymetlerinin bir kısmı için yeniden değerleme yapılabilir mi?
VUK mükerrer 298 inci maddesinin (Ç) fıkrası kapsamında ilk kez yapılacak yeniden değerleme öncesinde olmak kaydıyla; kapsama giren iktisadi kıymetler bakımından geçici 32 inci madde imkanından kısım kısım olarak, diğer bir ifade ile farklı zamanlarda farklı iktisadi kıymetler bakımından yararlanılabilir. (Tebliğin 20 inci maddesinin 7 inci fıkrasında uygulamaya ilişkin örnek yer almaktadır.)
7) Yeniden değerleme oranı
Taşınmazlar ve amortismana tabi iktisadi kıymetlerin VUK.'unun geçici 32 inci maddesinin (a) bendine göre tespit edilen değerleri ve varsa bunlara ilişkin amortismanların maddede öngörülen şekilde tespit edilen yeniden değerleme oranı (Yİ-ÜFE) çarpılması suretiyle yeniden değerleme sonrası yeni değerler bulunur.
En son bilançoda yer alan taşınmazlar ve amortismana tabi diğer iktisadi kıymetler ile bunların amortismanları için, VUK.'nun 298/Ç fıkrası kapsamında ilk kez yapılacak yeniden değerlemenin ilgili olduğu hesap döneminin son ayına ilişkin Yİ-ÜFE değerinin söz konusu bilançonda yer alan kıymetlerin VUK unun geçici 31 inci maddesi kapsamında yeniden değerlemeye tabi tutulmamış ise; ilgili maliyet unsurunun aktifleştirildiği ayı izleyen ayın Yİ-ÜFE'si esas alınarak bölünmeleri suretiyle bulunacak oran ile çarpılmaları esasına göre yeniden değerleme yapılması gerekiyor.
Geçici madde 31 kapsamında yeniden değerleme yapılmış olması halinde; değerleme yapılacak dönemin önceki son ayına ait Yİ-ÜFE değerinin;
Geçici 31 inci madde kapsamında 2018 yılında yapılan yeniden değerleme (2021 yılında yapılmamış olması halinde) 2018 yılı Mayıs ayına ilişkin Yİ-ÜFE değerine,
Geçici 31 inci madde kapsamında 2021 yılında yeniden değerleme yapılmış olması halinde, 2021 yılının Haziran ayın ait Yİ-ÜFE değerine;
Bölünmesi suretiyle bulunan oran üzerinden yeniden değerleme yapılması gerekiyor.
8)Değer artışının vergilendirilmesi
VUK.'unun geçici 32 inci maddesi kapsamında yapılan yeniden değerleme sonucunda hesaplanan ve pasifte özel bir fon hesabında gösterilen değer artış tutarı üzerinden %2 oranında hesaplanan vergi, yeniden değerleme işlemin yapıldığı tarihi izleyen ayın son günü akşamına kadar gelir veya kurumlar vergisi yönünden bağlı olunan vergi dairesine elektronik ortamda beyan edilmesi ve tahakkuk eden verginin ilk taksiti beyanname verme süresi içinde, ikinci taksiti, beyan süresini takip eden 2 inci ayın sonuna kadar, üçünce taksiti beyan süresini izleyen 4 üncü ayın sonuna kadar 3 eşit taksitte ödenmesi gerekiyor.
Beyan edilip ödenen bu vergi tutarı gelir veya kurumlar vergisi matrahlarından indirim konusu yapılamaz.
9) Yeniden değerlemeye tabi tutulan iktisadi kıymetlerin elden çıkartılması halinde oluşan değer artış fonunun akıbeti
VUK.'unun Geçici 32 inci maddesi kapsamında yeniden değerlemeye tabi tutulan iktisadi kıymetlerin satış, devir, işletmeden çekiş, tasfiye gibi nedenlerle elden çıkarılması halinde, bunlara isabet eden ve pasifte özel bir fon hesabında kayıtlarda kalmaya devam edeceklerdir.
Gelir Vergisi Kanununun 81 inci maddesinde sayılan devir ve tür değiştirme halleri ile Kurumlar Vergisi Kanunun 18 ve 19 uncu maddelerine göre yapılan işlemler (devir-bölünme), söz konusu fon hesabının devrolunduğu kurumlarda fon hesabının aynen devam etmesi halinde bu fon tutarın vergilendirilmesi yapılmayacaktır.
Fon hesabındaki tutarların başka bir hesaba nakledilmesi veya işletmedin çekilmesi halinde, dönemin kazancı ile ilişkilendirmeksizin vergiye tabi tutulması gerekiyor. Değer artış fonunun kısmen veya tamamen sermayeye ilavesi halinde bu fonun vergilendirilmesi söz konusu olmayacaktır.
Yapılan yeniden değerlemenin kayıtlarda nasıl gösterileceği ile envanter defterine kayıtla ilgili tebliğin 26 ıncı maddesinde yer verilmiştir.
____________
(Resmi Gazete: 14.05.2022 tarihli 31835 sayılı)