Yargı bağımsızlığı ve tarafsızlığının bir gereği olarak vergi yargısında da hakimin davadan çekinmesi ve reddine yönelik düzenlemeler yapılmıştır. Hakimin reddi ve çekinmesine yönelik olarak İdari Yargılama Usul Kanunu (İYUK) 56 ve 57. maddelerde düzenleme yapmakla birlikte, usule yönelik olarak Hukuk Muhakemeleri Kanunu'na da atıf yapmıştır.
DANIŞTAY'DA ÇEKİNME VE RET
İYUK 56. madde uyarınca; davaya bakmakta olan dava dairesi başkan ve üyelerinin çekinme veya reddi halinde, bunlar hariç tutulmak suretiyle, o daire kurulu tamamlanarak, bu husus incelenmektedir. Çekinme veya ret isteminin yerinde görülmesi durumunda işin esası hakkında da söz konusu kurul karar vermektedir.
Çekinen veya reddedilenler ikiden fazla ise bu husustaki istem, vergi dava dairesi başkan ve üyeleri için Vergi Dava Daireleri Kurulu'nda incelenir. Çekinen veya reddedilen başkan ve üyeler bu kurullara katılamazlar. Üye noksanı diğer dava dairelerinden tamamlanır. Bu kurullarca çekinme veya ret istemi kabul edildiği takdirde davanın esası hakkında da bu kurullarca karar verilir.
Vergi Dava Daireleri Kurulu başkan ve üyelerinden bir kısmının davaya bakmaktan çekinmesi veya reddi halinde eksik üyelikler ise diğer dava dairelerinden tamamlanmaktadır. Vergi Dava Daireleri Kurullarının toplanmasına engel olacak sayıda ret istemlerinde bulunulamaz ve çekinilemez.
Danıştay tetkik hakimleri ve savcıları sebeplerini bildirerek çekinebilecekleri gibi taraflarca da reddedilebilirler. Bunlar hakkındaki çekinme veya ret istemleri davaya bakmakla görevli daire tarafından incelenerek karara bağlanır.
VERGİ MAHKEMELERİNDE ÇEKİNME VE RET
İYUK 57. madde uyarınca; tek hakimle görülen davalarda hakimin reddi istemi, reddedilen hakimin katılmadığı idare veya vergi mahkemesince incelenmektedir.
İtiraz üzerine veya doğrudan davaya bakmakta olan bölge idare mahkemesi ile idare ve vergi mahkemesi başkan ve üyelerinin reddi istemi, reddedilen başkan ve üyenin katılmadığı bölge idare, idare ve vergi mahkemesince incelenmektedir.
Vergi mahkemelerinde reddedilen başkan ve üye birden çok ise istem bölge idare mahkemesince incelenir. Bölge idare mahkemelerinde reddedilen başkan veya üye birden çok ise istem bu aşamada Danıştay tarafından incelenmektedir. Şayet, Danıştay ve bu mahkemelerce ret istemleri yerinde görülürse için esası hakkında da karar verilir.
Davaya bakmaktan çekinme halinde diğer bir hakimin görevlendirilmesi ile mahkemenin eksik üyesinin tamamlanması veya görevli mahkemenin belirlenmesinde de bahsi geçen hükümler uygulanmaktadır.