18. Finansal tabloların kapsadığı dönem zarfında işletmenin ilişkili taraf işlemlerinde bulunması durumunda, söz konusu işlemler hakkındaki bilgilere ve taahhütler dahil olmak üzere mevcut bakiyelere ek olarak, finansal tablo kullanıcılarının ilişkinin finansal tablolar üzerindeki potansiyel etkisini anlamaları açısından gerekli olan ilişkili taraf ilişkisinin niteliği açıklanır. Anılan açıklama hükümleri 17 nci Paragrafta yer alan hükümlere ek niteliğindedir. Açıklamalar asgari olarak aşağıdaki hususları içerir:
(a) Söz konusu işlemlerin tutarını;
(b) Taahhütler dahil olmak üzere, mevcut bakiyeleri ve
(i) Söz konusu bakiyelerin koşullarını, teminat altına alınmış olup olmadıklarını ve ödeme için belirlenen karşılığın niteliğini ve
(ii) Verilen veya alınan garantilerin ayrıntılarını,
(c) Mevcut bakiyelerle ilgili şüpheli alacak karşılıklarını ve
(d) Dönem içinde ilişkili taraflardan değersiz veya şüpheli alacaklarla ilgili olarak muhasebeleştirilen giderleri.
18A Ayrı bir yönetim işletmesi tarafından sağlanan kilit yönetici personel hizmeti için işletme tarafından karşılanan tutarlar açıklanır.
19. 18 inci paragraf uyarınca yapılması gerekli olan açıklamalar aşağıda belirtilen her bir kategori için ayrı ayrı yapılır:
(a) Ana ortaklık,
(b) İşletme üzerinde müşterek kontrol gücüne ya da önemli etkiye sahip bulunan işletmeler,
(c) Bağlı ortaklıklar,
(d) İştirakler,
(e) İşletmenin katılımcı konumunda olduğu iş ortaklıkları,
(f) İşletmenin ya da ana ortaklığının kilit yönetici personeli ve
(g) Diğer ilişkili taraflar.
20. İlişkili taraflara borçların ve ilişkili taraflardan alacakların 19 uncu Paragrafın gerektirdiği gibi farklı kategorilerde sınıflandırılması, 'TMS 1 Finansal Tabloların Sunuluşu' Standardında yer alan finansal durum tablosunda (bilançoda) ya da dipnotlarda sunulacak bilgilere ilişkin açıklama hükümlerinin bir uzantısı niteliğindedir. Kategoriler, ilişkili taraf bakiyeleri ile ilgili daha kapsamlı analiz yapılmasını sağlamak üzere genişletilir ve ilişkili taraflarla olan işlemlere uygulanır.
21. İlişkili taraf ile yapılmış olmaları durumunda açıklanması gereken işlemlere ilişkin örneklere aşağıda yer verilmiştir:
(a) Mal alım veya satımı (mamul ya da yarı mamul),
(b) Maddi duran varlık ve diğer varlıkların alım veya satımı
(c) Hizmet sunumu veya alımı,
(d) Kiralamalar,
(e) Araştırma ve geliştirme transferleri,
(f) Lisans anlaşmaları kapsamında yapılan transferler,
(g) Finansman anlaşmaları kapsamında yapılan transferler (nakdi ya da gayri nakdi krediler ve özkaynak katkıları dahil olmak üzere),
(h) Teminat veya kefalet karşılıkları,
(i) Belirli koşullar altında yürürlüğe girecek sözleşmeler1 (muhasebeleştirilmiş ve muhasebeleştirilmemiş) dahil olmak üzere, gelecekte belirli bir olayın meydana gelmesi ya da gelmemesi durumunda bir şeyin yapılmasına ilişkin taahhütler ve
1 'TMS 37 Karşılıklar, Koşullu Borçlar ve Koşullu Varlıklar' Standardı belirli koşullar altında yürürlüğe girecek sözleşmeleri, taraflardan hiçbirinin yükümlülüklerini yerine getirmedikleri veya aynı ölçüde kısmen yerine getirdikleri sözleşmeler olarak tanımlamaktadır.
(j) İşletme adına veya işletme tarafından söz konusu ilişkili taraf adına borçların ödenmesi.
22. Ana ortaklık ya da bağlı ortaklığın, grup işletmeleri ile birlikte riskin paylaşıldığı bir tanımlanmış fayda planına katılması, ilişkili taraflar arasında yapılmış bir işlemdir (bakınız: TMS 19'un (Mart 2013'te değişikliğe uğrayan şekliyle) 42 nci paragrafı).
23. İlişkili taraf işlemlerinin, piyasa şartlarında muvazaasız işlemler için geçerli olan koşullara denk koşullar altında gerçekleştirildiğine ilişkin açıklamalar, yalnızca söz konusu koşulların doğrulanabilir olması halinde yapılır.
24. Benzer nitelikli kalemler, ilişkili taraf işlemlerinin işletmenin finansal tabloları üzerindeki etkisinin anlaşılması için ayrı ayrı açıklanmalarının gerektiği durumlar hariç olmak üzere, toplu olarak açıklanabilir.
-------------------------
Kaynak : Kamu Gözetim Kurumu Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu