FATCA ANLAŞMASI
Türkiye ile ABD arasında finansal alanda devamlı bilgi değişimi
29 temmuz 2015 tarihinde Ankara da imzalanan ve kamuoyunda özetle FATCA anlaşması olarak da adlandırılan 'Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Amerika Birleşik Devletleri Hükümeti Arasında Genişletilmiş Bilgi Değişimi Yoluyla Uluslararası Vergi Uyumunun Artırılması Anlaşması' hakkında sıkça sorulan sorular Gelir İdaresi Başkanlığı'nın İnternet sitesinde (www.gib.gov.tr) 15 Eylül 2015 günü yayınlanmıştır.
Vergi kaçakçılığı ve vergiden kaçınma sorunlarıyla mücadelede ülkelerin küresel anlamda işbirliği yapmaları açısından geliştirilen en önemli araçlardan biri vergi konularında şeffaflık sağlamak üzere vergi idareleri arasında bilgi değişiminin etkinleştirilmesidir.
Bu çalışmaların temelini teşkil eden adımlardan biri olarak Amerika Birleşik Devletleri'nde (ABD), Yabancı Hesapların Vergi Uyumu Yasası ( The Foreign Account Tax Compliance Act- FATCA ), 18 mart 2010 tarihinde kabul edilmiştir. Bu yasa ile ABD'lilerin beyan dışı bıraktıkları gelirlerinin tespit edilebilmesi amacıyla ABD mukimi olmayan finansal kuruluşlara bir kısım yükümlülükler getirilmiş, bu yükümlülüklere uyulmaması durumunda ise uyumsuz sayılan finansal kuruluşlara Amerikan kaynaklı gelirlerden yapılan ödemelerden %30 oranında stopaj yapılması öngörülmüştür. ABD tarafından söz konusu yasal düzenlemeden hareketle otomatik bilgi değişimi yapılmasına yönelik olarak farklı ülke politikaları ve hukuk sistemleri gözetilerek farklı anlaşma modelleri geliştirilmiştir. Bunlar; taraf devletler arasında otomatik bilgi değişimi yapılmasını öngören 'Hükümetlerarası Anlaşma' (Model1) ile anlaşmaya taraf ülkelerin kendi ülkelerindeki finansal kuruluşlarının otomatik bilgi değişimi için doğuran Amerikan Gelir İdaresi (IRS) ile anlaşma yapmalarını, yetkili makamların ise ABD ile talep üzerine bilgi değişimini öngören 'İşbirliği Anlaşması' dır. ( Model 2) Bu kapsamda, aralarında İktisadi İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı'na ( OECD) ve Avrupa Birliğine üye devletler ile G-20 ülkelerinin tamamına yakınının da bulunduğu, 100'den fazla ülke, ABD ile otomatik bilgi değişimi konusunda uluslararası anlaşma akdedilmesi yoluna gitmiştir. Ülkemizce yapılan değerlendirmede de, vergilendirme alanında işbirliğinin güçlendirilerek şeffaflığı sağlanması için ABD ile Model 1 kapsamında karşılıklılık esasına dayalı bir anlaşma akdedilmesi yönünde politika oluşturulmuştur. [1]
Sonuç olarak, yukarıda anlatılan standartların ilgili ülke mevzuatına uyumu ve otomatik bilgi değişimi için lüzumlu yönetsel ve bilgi işlem alt yapıları oluşturulup, veri güvenliği temin edildikten sonra bir kısım ülkeler için 31.12.2015, bir kısım ülkeler için ise 31.12.2016 tarihleri itibari ile bilgi değişimi başlamış olacaktır. Buna göre; otomatik bilgi değişimi ile birlikte bir çok ülkede söz konusu finansal varlıklara ilişkin hem gelir ve hem de söz konusu varlıkların elde edilmesine yönelik incelemelerin başlanacağı beklenilmektedir.[2] Bu durumda otomatik bilgi değişimi başlamadan ilgili ülke hükümetlerince yurtdışında bulunan varlıkların yurda getirilmesi ile ilgili BİR VERGİ AFFININ veya ülkemizde daha önce yürürlüğe konulan 5811 sayılı Varlık Barışı adı altında yapılan düzenlemelerin benzerinin gündeme taşınması uygulamanın sıhhati açısından yararlı görülmektedir.
[1] Vergi Rehberi 2016, Fortune, Mazars Denge yayını, 2016, s: 288
[2] Coşkun L. Aslan, Fortune Dergisi, 27.01.2016