Sosyal Güvenlik Kurumu 2011 yılından itibaren, KADİM projesi kapsamında, kayıt dışı istihdam ile mücadele politikası kapsamında sigortasız işçiliği önlemek amacı ile Gelir İdaresi ile müşterek hareket etmektedirler. Kayıt Dışı İstihdamla Mücadele Projesi çerçevesinde 2011 yılından beri birçok ilde bu proje kapsamında ilgili kurumlarla bir dizi toplantılar gerçekleştirilmektedir.
Projenin amacı kayıt dışı istihdamı önlemeye çalışmak. Bu kapsamda Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti tarafından desteklenen insan kaynaklarının Geliştirilmesi Operasyon El Programı, I PA IV bileşen kapsamında Sosyal Güvenlik Kurumu yönetiminden, yürütümünden ve izlemesinden sorumlu olduğu ' Yenilikçi Yöntemlerle Kayıtlı İstihdamın Teşviki Hibe Programı' çerçevesinde, muhtelif illerde sendikalar ile beraber çeşitli toplantılar gerçekleştirilmektedir.
Kayıt dışı istihdam ile mücadele projesi kapsamında, SGK tarafından, 5510 sayılı yasa ile bir dizi düzenlemeler yapılmıştır. Buna göre, 'Alo 170' hattı ile Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından 'ihbar hattı' oluşturulmuştur. SGK Kurumunun taşra teşkilatlarında KADİM servisi oluşturularak, bu servisler sayesinde kayıt dışı istihdam ile mücadele stratejileri geliştirilmektedir. Ülkemizde halen 5-6 milyon civarında kayıt dışı çalışan olduğu ve bu kişilerin bankalar ve belediyelerden aldıkları muhtelif hizmetlerin etkin izlenmesi sayesinde SGK kayıtlarının bulunup, bulunmadıkları araştırılmaktadır.
Buna göre, SGK, Gelir İdaresine bağlı Vergi Daireleri ile koordineli hareket ederek aşağıdaki işlemleri birlikte yerine getirmektedirler.
- Vergi mükelleflerinin (şirketler dahil) ilk işe başlama dilekçeleri ile yapılan yoklama fişleri, '3 nüsha' düzenlenmektedir.
- Zaman zaman, işyeri değişikliği, iş nevinde değişiklik, iş yeri nakli, vb. durumlarda düzenlenen yoklama fişleri de yine 3 nüsha düzenlenip, bir nüshası SGK 'ya yollanmaktadır.
- SGK denetmen veya denetmen yardımcıları tarafından düzenlenen yoklama fişleri veya denetim tutanaklarından bir nüshası vergi dairelerine yollanarak buradaki personelin kayıtlı olup, olmadığı, muhtasar beyannamesinin verilip, verilmediği, vb. konularda karşılıklı denetimler gerçekleştirilmektedir.
- Vergi daireleri tarafından düzenlenen tip 'yaygın denetim tutanakları' ve ayrıca yoklama fişlerinde çalışan personelin ünvanı, statüsü, aldığı ücret, imzası, vb. konular detaylı olarak yoklama fişine aktarılmaktadır. Bu fişlerin okunaklı birer nüshaları ilgili SGK kurumuna ve buradan da ilgili Merkez SGK şube müdürlüklerine yollanmaktadır. Buradan yola çıkılarak, SGK bildirimleri, muhtasar beyannameler, vb. konular denetlenmektedir.
- KADİM Projesi kapsamında SGK, vergi daireleri dışında yerel karakollar, sağlık bakanlığının denetim yapan ilgili birimleri (özellikle aşçı, garson, vb. kişilerin yıllık-periyodik portör muayeneleri dahil) ile koordineli çalışılarak işçi giriş ve çıkışlarının bildirimleri ile ilgili kayıt dışılık takip edilmektedir. Buradan gelen bilgiler ışığında kimi zaman yüksek tutarlı idarî para cezaları düzenlenip, işverenlere tebliğ edilmektedir.
- Özellikle Türkiye'de çalışan yabancı personeller, gece kulüpleri, dansing, bar gibi işletmelerde çalışan yabancı uyruklu sanatçılar ile ilgili olarak da Emniyet Müdürlüğü ile SGK, Vergi Daireleri, eş güdümlü çalışma yapmaktadırlar. Hatta otellerden Emniyet Müdürlüğüne gelen bilgiler ve dökümler ışığında ilgili kişilerin hangi gece kulübünde çalıştığı, ülkeye izin alarak mı girdiği, ne kadar ücret aldığı, SGK kaydının olup olmadığı, titizlikle izlenmektedir.
Sonuç olarak, görüldüğü üzere SGK, artık kayıt dışı istihdam ile ciddi bir biçimde mücadele etme konusunda kararlı gözükmektedir. Bu konuda işverenlerin, işveren vekillerinin, malî müşavirlerin, avukatların 'KADİM Projesi' ile ilgili titizlikle hareket etmeleri gerektiği düşüncesindeyiz.