Mevzuata Uyum: Bir ülkenin yasal düzenlemelerine uyum zorunluluğudur.
Bu yasal düzenlemelerin amacı, mali suçları önlemek, terör finansmanını engellemek, tüketicileri ve yatırımcıları korumak ve toplumsal faydayı sağlamaktır.
Bu çerçevede, birçok sektörde mevzuata uyum zorunluluğu ve artan mevzuat düzenlemelerini görmekteyiz.
Mevzuata uyum süreci; adından da anlaşılacağı üzere mevzuat düzenlemeleri gereği hazırlanan uyum programının, şirket içinde organizasyon yapısı, yasal ve bilgi teknolojisi boyutlarında uygulanması, eğitim desteğinin sağlanması ve zamanında kamu birimlerine raporlanmasını ve uyumlu bir şekilde yapılmasını içerir.
Konuya ilişkin mevzuata uyulmaması durumunda çeşitli yaptırımlarla karşılaşılmaktadır. Bu nedenle sürecin riskini iyi yönetebilme açısından mevzuata uyum önem arz etmekte, bu gibi mevzuat tabi işletmelerde, ilgili mevzuatı yakın takip etmek ilgili personellere doğru eğitimler vermek ve bilgilendirmek son derece önemlidir.
Burada değinilen mevzuat uyumun öncelikle, Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi ve Terörizmin Finansmanı, Kitle İmha Silahlarının Önlenmesi ile Mücadele şeklinde özetleyebiliriz. Ülkemizin jeopolitik bir konumda olması ve gri listede bulunması, (OECD bünyesinde kurulan Mali Eylem Görev Gücü FATF tarafından ülkemizin 2021 yılında gri listeye alınmıştır) bu mevzuatın ve mevzuata uyumun önemini daha da arttırmaktadır.
İşletmelerin itibar riskini ve kamu birimleriyle olan ilişkileri etkileyen uyum sürecinde, iç denetim, kurumsal risk yönetimi, vergi, hukuk, bilgi teknolojisi ve süreç iyileştirme vb. gibi alanların iyi yönetilmesi bilgi ve uzmanlık gerektirmektedir, bu tür işletmeler ya konuya vakıf uyum görevlisi istihdam etmekte ya da uyum görevlisi istihdamı ile birlikte mevzuata uyum danışmanlığı desteği almaktadır.
'Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi, Terörizmin Finansmanının Önlenmesi ve Kitle İmha Silahlarının Yayılmasının Finansmanının Önlenmesi' konularındaki yasal mevzuat çerçevesinde, başta finansal kuruluşlar olmak üzere, yetkili müesseseler, kıymetli maden ve taşların alım satımıyla ve mevzuatta sayılan alanlarda iştigal edenlerin (ilerleyen süreçte bu yükümlüklere yenileri eklenmiştir) yükümlülükleri mevzuata uyum kapsamında düzenlenmektedir.
Mevzuat uyum sürecinde, mevzuata tabi yükümlülerin, yasal düzenlemeleri analiz etmeleri, mevcut uygulamalarını gözden geçirmeleri ve mevzuata uyumlu bir şekilde faaliyet gösterebilmeleri için, gerekli düzenleme veya değişiklikleri yapmaları gerekir.
Bu yükümlülüklerin usulüne uygun yerine getirilmesi hususunda, ulusal otoritelerin, Hazine'nin, Mali Suçları Araştırma Kurulu Başkanlığı (MASAK) ve BİST'in (Borsa İstanbul) takibi ve denetimleri rutin olarak yapılmaktadır.
Anılan yükümlülüklere tabi işletmeler, mevzuat kapsamında, düzenleyici ve denetleyici otoritelerin genel yaklaşımını bilmeli, 'kanun ve düzenlemelere karşı sorumluluklar ve ödevler yerine getirilmekte midir, yerine getirilmesi gereken uyum programları mevzuata uygun yürütülmekte midir, sürdürülebilir ve hesap verilebilir bir iç kontrol sistemi var mıdır, İç denetim standartlara uygun şekilde yapılmakta mıdır, riskli alanlar kontrol edilmektemidir, kamu kurumlarına verilmesi gereken raporlar zamanında hazırlanmaktamıdır, kurumsal yönetime önem verilmektemidir' gibi konulara azami dikkat ve özeni gösterilmelidir.
Bu yükümlülüklerin, ulusal ve uluslararası gelişmeler kapsamında, yasaların, kamu kurumları ve düzenleyici otoriteler tarafından yapılan mevzuat düzenlemeleri ile alınan kararların, uluslararası standart, tavsiye ve düzenlemelerin etkili şekilde uygulanması, mevzuata uyumun sağlanması bakımından dikkat edilmesi gereken bir diğer önemli konudur.
Özetle 'Mevzuata Uyum' sürecinde; bir uyum programının olması, iç denetim ve kontrol sisteminin oluşturulması, süreçte görev alan personellerin düzenli olarak eğitilmesi ve yükümlülükler konusunda bilgiye dayalı ve programlı hareket edilmesinin önemini ifade etmek gerekir.