KV'den muaf olan kooperatiflerin ortak dışı işlemleri nedeniyle kooperatif tüzel kişiliğine bağlı oluştuğu kabul edilen iktisadi işletmelerin kendi adlarına defter tutma yükümlülüğü yoktur.
Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından 25.09.2019 gün ve 132704 sayılı bir özelge yayınlanmıştır. Buna göre; kooperatiflerin iktisadi işletmeleri hakkında vergi kaydı açılıp açılmayacağı, ayrıca kooperatif iktisadi işletmesinin ticaret siciline tescil zorunluluğunun hangi hallerde olup olmayacağı konusunda Bakanlık görüşünü ortaya koymuştur. Buna göre,
1) Kurumlar vergisinden muaf kooperatiflerin ortak dışı işlemlerine ilişkin olarak kooperatif tüzel kişiliğine bağlı ayrı bir iktisadi işletme nezdinde kurumlar vergisi mükellefiyeti tesis edilecektir. Bu kooperatiflerin ortak harici işlemlerden elden ettikleri kazançları, bu işlemleri sebebiyle oluştuğu kabul edilen iktisadi işletme nezdinde KV tabi tutulacak olup, bu kazançlar üzerinden hesaplanan KV, KV mükellefleri arasında sayılan kooperatif tüzel kişiliği adına tarh olunacaktır.
2) KV'den muaf olan kooperatiflerin farklı alan veya konularda yaptığı tüm ortak dışı işlemler nedeniyle, alan veya konu ayrımı gözetmeksizin, kooperatif tüzel kişiliğine bağlı olarak tek bir iktisadi işletme için KV mükellefiyeti tesis ettirilecek ve bu iktisadi işletmenin KV beyannamesi de dahil olmak üzere mükellefiyetle ilgili tüm ödevlerin yerine getirilmesinden kooperatif tüzel kişiliği sorumlu olacaktır.
3) KV'den muaf olan kooperatiflerin ortak dışı işlemleri nedeniyle kooperatif tüzel kişiliğine bağlı oluştuğu kabul edilen iktisadi işletmelerin kendi adlarına defter tutma yükümlülüğü bulunmamaktadır. Ancak ortak dışı işlemlere ilişkin hesap ve kayıtların, kooperatif defterinde ortak dışı işlem kapsamında bulunan ve bulunmayan hasılat, maliyet ve giderlerin ayrı ayrı izlenmesine imkan verecek şekilde kaydedilmesi gerekmektedir.
4) 01.01.2018 tarihinden önce KV mükellefiyeti tesis edilmiş olan kooperatiflerin, muafiyete ilişkin diğer şartları da taşıyor olmaları kaydıyla 1.1.2018 tarihi itibariyle KV mükellefiyet kayıtları sonlandırılacaktır. Bu kooperatiflerin 1.1.2018 tarihinden itibaren ge3rçekleştirdikleri ortak dışı işlemlerine ilişkin olarak kooperatif tüzel kişiliğine bağlı oluştuğu kabul edilen ayrı bir iktisadi işletme nezdinde KV mükellefiyeti tesis ettirilmek suretiyle bu işlemlerden elde ettikleri kazançları vergilendirilecektir. Söz konusu mükellefiyet tesisi kooperatiflerce veya iktisadi işletmelerce herhangi bir işlem yapılmaksızın ilgili vergi dairesi müdürlüklerince yerine getirilecektir. Öte yandan 1.1.2018 tarihinden önce muaf olan kooperatiflerin sonradan ortak dışı işlemlerde bulunması durumunda kooperatiflerin işe başlama dilekçesiyle ilgili vergi dairesi müdürlüklerine başvurmaları yeterlidir.
5) Kooperatiflerin ortak dışı işlemleri nedeniyle kooperatif tüzel kişiliğine bağlı ayrı bir iktisadi işletme oluşmuş kabul edilmesi hususu KV açısından hüküm ifade etmekte olup, uygulama açısından söz konusu iktisadi işletmenin ticaret siciline tescil ettirilmesi zorunluluğu bulunmamaktadır.