Türkiye’nin demografik yapısında göçmenlerin önemli yeri var. 18. yüzyılın sonlarından itibaren Osmanlı İmparatorluğu’nun yönetiminden çıkan topraklardan çok göç aldı Türkiye.
Bu göçlerin en önemlisi mübadelenin yol açtığı karşılıklı göçlerdir.
30 Ocak 1923 tarihinde Lozan’da Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti’yle Yunanistan Hükümeti arasında imzalanan Nüfus Mübadelesi Sözleşmesi’nin yol açtığı zorunlu göç uygulaması toplumun belleğinde derin izler bıraktı.
Sözleşme uyarıca Yunanistan’dan Türkiye’ye yaklaşık 500 bin kişi geldi; sadece Kapadokya Bölgesi’nden 200 bin Ortodoks Rum adını dahi duymadıkları Yunanistan’a gitti.
Mübadelenin iki vatan yorgunu birinci kuşakların yaşadıkları acı, dram, yokluk, yoksulluk, aşağılanma ve hepsinden önemlisi vatan özlemiydi.
Tıpkı Konyalı Yorgi’nin özlemi gibi.
Gündüzleri gece eden mübadeleyi yaşayanlardan Yorgi Sarıoğlu Haropulos özlemini 1952 yılında Pire’den dönemin Başbakanı Adnan Menderes’e yazdığı özel mektupta şöyle dile getirmiş: (1)
“Türkiye Cumhuriyeti şanlı başvekili devletlü Adnan Menderes Beyefendi hazretlerine
Devletlü efendim hazretleri.
Kulunuz Konyalıyım. Gazi Alemşah Mahallesi'nde tevellüd ettim (doğdum). Vaktiyle Konya'da Babalık Gazetesi matbaasında çalışıyor idim. Milletdaşlarımla beraber mecburi hicretle sevgili vatanımdan ayrıldım. Ve hal-ı hazırda (şu anda) Pire'ye mensub Kokina'nın Petros Rati Sokağı'nda 225 numaralı hanede ikamet ediyorum.
Rum milletdaşlarım gibi bendeniz dahi günden güne kökleşmekte olan Türk-Yunan dostluğunu ve zat-ı samilerinin Hariciye Vekili Köprülü Beyefendi hazretleriyle Yunanistan'ı ziyaretinizi (2) ez can u dil (yürekten) alkışlarım.
Senelerden beri Konya'yı görmek yegane emelimdir. Fakat fukaralık bu arzuma mani olmaktadır. Eğer ki Konya'yı bir kere görür ve orada yerleşebilirsem, kendimi mesud addedeceğim.
Minnetdariyetimi ve ihtiramatımı hakpay-ı devletinize arz ile hatm-ı küftar eylerim ((hürmet ve saygılarımı arz eder, sözlerimi son veririm.) beyefendi hazretleri.
Pire'de 29 April 1952. Bendeleri Yorgi Sarıoğlu Harapolos Yorgi.”
Konyalı Yorgi’nin mektubu böyle.
Peki, Menderes bu mektuba yanıt verdi mi, Yorgi Türkiye’ye gelip doğduğu yeri gördü mü?
İşte o -şimdilik- bilinmiyor.
……..
(1) Kaynak: Cumhuriyet Arşivi kodu: BCA, 30-01-0-0; 5-25-30, tarih: 31.7.1952
(2) Adnan Menderes ilk yurt dışı seyahatini 25 Nisan- 3 Mayıs 1952 tarihleri arasında Yunanistan’a yapmıştı. İstanbul’dan Ankara vapuruyla Pire’ye giden Menderes’e bu seyahatinde Dışişleri Bakanı Fuat Köprülü’yle Aydın milletvekili Etem Menderes ve İstanbul milletvekili Ahilya Mashos da eşlik etmişti.