Kayıt Dışı Ekonomiyle Mücadele Çemberi Konusuna Devam
'Meslek Mensuplarımıza Bir Öneri!' diye başlayan ve kayıt dışı ekonomiyle mücadelede ve vergi kayıp-kaçağının önlenmesinde etkili olabileceğini düşündüğümüz, 'belge serilizasyonu ve basımı', 'belgelerin hasılat/gider kalemleri olarak Maliyeye beyanı' ve nihayet 'belgeli alışverişin teşviki' diye üç ayrı adımdan oluştuğunu söylediğimiz geçenki son yazımıza kaldığımız yerden devam edeceğiz.
Konunun daha rahat anlaşılması bakımından, üç ayrı adımdan oluşan sistemi adımlar halinde sırayla ele almamızda fayda var, diye düşünüyorum.
1.Adım- Belge Serilizasyonu ve Basımı Ayağı:
Özellikle meslek mensubu okuyucu arkadaşlarımız bileceklerdir; yeni mükellefiyet tesisinde ya da süregelen mükellefiyet durumlarında, vergi mükellefleri;
- Ya anlaşmalı matbaalar aracılığıyla belge bastırıyorlar,
- Ya da kırtasiyelerden satın aldıkları belge koçanlarını notere tasdik ettirerek kendi kaşelerini yapraklara basıyorlar.
Noterler ve anlaşmalı matbaalar da, bastıkları ya da tasdik ettikleri belgelere ilişkin bilgileri Maliye'ye bildiriyorlar.
Bu nedenle şu an, her iki durumda da, belge seri numaralarının sadece kendi içerisinde, en fazla her bir matbaa bazında teselsül ettirildiğini söyleyebiliriz.
Yani belge numaralarında Ülke çapında işleyen herhangi bir ardışıklık olmadığı için numaralarda unique'lik de söz konusu değildir.
Belge seri numaraları Ülke çapında belli bir seri takip etmediği ve numaralar unique olmadığı için mükerrerlik yaygın olmaktadır.
Noter ve anlaşmalı matbaaların Maliye'ye bildirdikleri bilgiler, belge düzeninin sağlanmasında ve vergi kayıp ve kaçağıyla mücadelede fonksiyonel olmaktan uzaktır.
Bunun için, diyoruz ki belge seri numaraları, sistem tarafından, Ülke çapında işleyecek merkezi bir sayaçtan teselsül ettirilsin.
Böylece mükellefler anlaşmalı matbaalara gittiklerinde, matbaalar, Maliyeden almış oldukları şifrelerle girecekleri sistemden, mükelleflerin istedikleri adede göre numara alıp onların vergi numaralarına tanımlatsınlar. Sonra da bu numaraları sırayla basacakları ilgili belge yapraklarına işlesinler.
Bu şekilde, hangi mükellefe hangi aralıktaki belgelerin tahsis edildiği, sonradan herhangi bir bildirime gerek olmaksızın, henüz basım sırasında, Mali İdare dahil yetkili tüm kişi ve kurumlar tarafından bilinebilecektir.
Bu arada söz konusu seri numaralarının şifreli olmasına gerek olmadığını belirtmek istiyoruz. Çünkü bu numaraların, belgelerin kopyalanmasını önlemeye yönelik güvenlik amaçlı değil, sadece serileştirme amaçlı olması yeterlidir.
Seri numaralarının basit bir algoritmayla, yani, sayma sayıları şeklinde teselsül eden 10-15 gibi belli bir basamak sayısına sahip olmaları yeterlidir.
Şu kadar ki, belgelerin yıllar itibariyle takibi bakımından, istenirse eğer, numaraların başında, belgelerin basıldığı, yani numaranın tahsis edildiği yıl ibaresi yazılabilir.
Ayrıca numaraların belge türleri itibariyle ayrı ayrı teselsül ettirilmesi de tasnif açısından yararlı olacaktır.
Öte yandan seri numaralarının belge çeşidi bazında her yıl sıfırdan başlatılması mümkün hatta faydalıdır.
Ancak, basılan belgelerin sır basıldıkları yıl içerisinde kullanılmadıkları gerekçesiyle imha edilmek suretiyle israfa ve gereksiz bürokratik işlemlere sebebiyet verilmemesi için; örneğin 2016'da basılmış bir belge, sonraki yıllarda da mükelleflerce vergi uygulamalarında düzenlenmek suretiyle kullanılabilecektir.
Belgelerin şekli, ebadı, antedi vs. gibi mevcut yapısı ise aynen şimdiki gibi kalabilecektir.
Yine, önerdiğimiz sisteme göre, belgelerin manüel olarak ya da isteğe bağlı olarak yazıcı yardımıyla doldurulması mümkün olacaktır. Yani öyle, herkesin büyük masraflar yapmalarını gerektirecek, belgelerin elektronik birtakım makinelerle tanzim edilmesini öngören bir sistem değil bu önerdiğimiz şey.
Bununla birlikte, belge yapraklarının en üst kısmında, sağ ya da sol tarafa gelecek şekilde, bunları basan matbaalar tarafından bir barkod ya da karekod konulması gerekiyor.
Barkodun okutulmasıyla bazı bilgiler ekrana kendiliğinden geleceği ve sadece geri kalanların muhasebe birimi tarafından girileceği için, bunların, muhasebe birimlerince hasılat ya da gider kalemi olarak bilgisayara işlenmesi sırasında, belgelerin barkod/karekod okuyucu cihazı yardımıyla okutulması durumunda, çok büyük kolaylık sağlanmış olacaktır.
**
Çemberin iki halkası daha var, biliyorsunuz. Onları da sonraya bırakalım.
Şimdilik sağlıcakla kalın efendim…