İşletmelerin faaliyet sonuçlarıyla ilgili olan çıkar grupları, geniş anlamda kamu kavramı ile tanımlanırlar ve işletmenin paydaşları olarak tanımlanırlar. Kamuyu oluşturan işletmelerin bu paydaşları, işletmelerin faaliyetleri hakkında bilgi edinme hakkına sahiptirler[1]. İşletmelerin faaliyet sonuçlarından, işletmenin büyüklüğüne ve iştigal konusuna, işletme sahipliğinin yapısına, işletmenin finansal yapısına, ülke ekonomisinin yapılanma biçimine kadar uzanan nedenlerle işletmeden çıkar bekleyen paydaşlar, işletmelerin ürettiği finansal ve finansal olmayan bilgiler ile bu bilgileri kapsayan finansal tablolarla ilgilidirler. İşletmelerden çıkar bekleyen bu paydaşların kimliği ve niteliği ülkeden ülkeye ve işletmeden işletmeye farklılık göstermektedirler. Çıkar bekleyen başlıca paydaşlar şunlardır[2]:
- Ortaklar ( mevcut ve potansiyel)
- Yatırımcılar (mevcut ve potansiyel)
- Uzun dönem borç verenler ( mevcut ve potansiyel)
- Kısa dönem borç verenler ( mevcut ve potansiyel)
- Reyting Kuruluşları (Derecelendirme Kuruluşları)
- Mali Analistler ve Danışmanlar (mevcut)
- Çalışanlar (geçmiş, mevcut ve potansiyel)
- Yöneticiler (mevcut ve potansiyel)
- Müşteriler( mevcut ve potansiyel)
- Tedarikçiler (mevcut ve potansiyel)
- Endüstri grupları (mevcut)
- İşçi sendikaları (mevcut)
- Çeşitli devlet birimleri (mevcut)
- Kamu (mevcut)
- Düzenleyici Kurumlar (mevcut)
- Diğer şirketler (yerel ve yabancı)
- Standart Koyucular (mevcut)
- Akademisyenler (mevcut)
- Tüketiciler (mevcut ve potansiyel)
İşletme paydaşlarının finansal raporlarla (finansal tablolarla) giderilen beklentilerine ilişkin bilgi gereksinimlerini şu başlıklar altında toplayabiliriz[3]:
- Yönetimin kalitesini değerlendirmek
- Geleceğe yönelik tahminler yapmak
- Finansal gücü ve istikrarı değerlendirmek
- İşletmenin borçları geri ödeyebilme gücünü değerlendirmek
- İşletmenin likiditesini değerlendirmek
- İşletmenin risklerini ve belirsizliklerini değerlendirmek
- İşletmenin kaynaklarının dağılımını belirlemek
- Çeşitli karşılaştırmalar yapmak
- Şirket değerlendirme çalışmaları yapmak
- Şirketin şartlara uyum sağlama yeteneğini değerlendirmek
- Yasal mevzuatla uyum içinde olup olmadığını değerlendirmek
- Topluma katkılarını değerlendirmek
- Gelecekteki faaliyetlerinin kazanç performansını tahmin etmek
İşletme paydaşlarının toplumsal ve bireysel beklentilerini karşılayan bu bilgiler, işletmelerin katma değerini oluştururlar.
[1] İpek TÜRKER, T.C. Banka Finansal Tabloların Kamuyu Aydınlatması Üzerine Bir Araştırma, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2003, s:29
[2] İpek TÜRKER, Türkiye'de Uluslararası Finansal Raporlama Standartları (UFRS) Paralelinde Yapılan Düzenlemelerin Finansal Tablo kullanıcıları Üzerindeki Muhtemel Etkileri, TÜRMOB Yayınları No: 407, Ankara, 2011, s. 16 vd.
[3] A.e., s. 20