İflası istenen şirketlerde vergi tebligatı

Bilindiği üzere, tasfiye aşamasında olan veya iflas halinde olan kurumlara yapılacak tebliğlerin bunların ortaklarına veya idare meclisi üyelerine değil, tasfiye memurlarına yapılması gerekmektedir. Ancak, tasfiye memurunun azledildiği durumlarda geçici tasfiye memuru, orda yok ise şirket ortaklarına tebliğ yapılabilir. Aynı şekilde, iflas halindeki tüzel kişilere yapılacak tebliğin iflas masasına yapılması gerekir. İflas masası yerine ortaklara yapılacak tebliğ hukuken geçerli değildir. Gelir idaresinin 15.11.1995 tarihli bir yazısında tasfiyeye giren bir şirket için yapılacak tebligatın tasfiye memuruna yapılmasının gerektiği ifade edilmiştir.

Bu durumda, söz konusu hükümlerin birlikte değerlendirilmesinden de anlaşılacağı üzere, tasfiye halinde bulunan şirketlerin idareye tasfiye memurları görevi olduğundan tebliğin şirketi temsile yetkili tasfiye memuruna yapılması gerekmektedir.

Gelir İdaresine intikal eden konulardan, mükelleflerimiz olup, ilgili mahkemelerce iflasına karar verilen tüzel kişiliklerle ilgili yapılacak tarhiyatlarda, ihbarnamelerin kimin adına düzenleneceği ve kime tebliğ edileceği hususunda tereddüte düşüldüğü gözlenmiş olup aşağıdaki açıklamanın yapılmasına gerek duyulmuştur.

İcra İflas Kanunun 184. maddesinde; 'İflas açıldığı zamanda müflisin haczi kabil bütün malları hangi yerde bulunursa bulunsun bir masa teşkil eder ve alacakların ödenmesine tahsis olunur. İflasın kapanmasına kadar müflisin uhdesine geçen mallar masaya girer…',

191. maddesinde; 'Borçlunun iflas açıldıktan sonra masaya ait mallar üzerinde her türlü tasarrufu alacaklılara karşı hükümsüzdür…,

226. maddesinde de; 'Masanın kanuni mümessili iflas idaresidir. İdare, masanın menfaatlerini gözetmek ve tasfiyeyi yapmakla mükelleftir.',

hükümleri yer almaktadır.

Söz konusu madde hükümlerine göre, iflas açıldığı zaman borçlunun haczi kabil bütün malları hangi yerde bulunursa bulunsun bir masa teşkil eder ve alacakların ödenmesine tahsis olunur. İflasın kapanmasına kadar müflisin uhdesine geçen mallar masaya girer. Bu nedenle, iflas masasına dahil mallar üzerinde tasarrufta bulunma yetkisi borçluya değil, iflas masasına aittir. Borçlunun iflas masasına giren mal ve haklar üzerindeki, masa mevcudunu azaltıcı mahiyetteki her türlü tasarrufu, alacaklılara (iflas masasına) karşı hukuken geçersizdir. İflas masası ise mezkur mal ve haklar üzerindeki tasarruf yetkisini, ancak kanuni temsilcisi olan iflas idaresi vasıtası ile kullanabilmektedir.

Diğer taraftan, vergilendirme süreci tarh, tebliğ, tahakkuk ve tahsil işlemlerinden oluşmaktadır. Verginin tarhı, vergi alacağının kanunlarında gösterilen matrah ve nispetler üzerinden vergi dairesi tarafından hesaplanarak bu alacağı miktar itibariyle tespit eden idari bir işlemdir. Beyannameye dayanan tarh dışındaki tarhiyatlar, vergi/ceza ihbarnamesi ile yapılmakta ve mükellefe tebliğ edilmektedir. Tarh edilen vergi ve kesilen cezalar için düzenlenen vergi/ceza ihbarnameleri, VUK'nun 93 ve müteakip maddelerindeki tebliğ ile ilgili usul ve esaslar dairesinde muhatabına tebliğ edilir. Verginin tahakkuk etmesi ve cezanın kesinleşmesi ise vergi/ceza ihbarnamelerinin muhatabına tebliğ tarihinden itibaren 30 günlük dava açma süresinin geçmesi veya dava açılmış olan hallerde, mahkemenin kısmen veya tamamen tasdik kararı vermesi üzerine olmaktadır. Tarhiyata karşı uzlaşma talep edilmesi halinde ise tarh edilen vergi ve kesilen cezanın, üzerinde uzlaşılan miktarı, uzlaşma tutanağının tebliğ ile tahakkuk etmektedir. Vergi Usul Kanunu'nun 376. maddesi uyarınca ceza indirimi talebinde bulunulduğunda tarh edilen verginin aynen, cezaların ise bu maddede yazılı miktarda ödenmesi kabul edildiğinden, vergi/ceza ihbarnamesinin tebliğ tarihinden itibaren 30 günlük sürenin dolmasıyla vergi tahakkuk ettirilmektedir.

Yukarıda açıklanmış olduğu üzere, iflasına karar verilmiş olan mükellef kurum ile ilgili işlemlerin iflas idaresi vasıtasıyla yapılması gerektiğinden, iflas masasının kanuni temsilcisi olan iflas idaresi, masanın idaresi ve tasfiyesi için gerekli bütün işlemlerde (tarhiyata karşı dava açma, uzlaşma veya ceza indirimi talebinde bulunma gibi iflas eden şirketin vergisel yasal hakları kullanma, takip, akid muameleleri dahil) masayı temsil edecektir.

Usulüne uygun olarak tebligat yapılmış olsa dahi, vergi ve ceza ihbarnamesinin tebliğ tarihinden itibaren 30 günlük süre dolmadan iflasın açılması halinde şirketi temsil ve ilzama yetkili olan iflas idaresinin bu tebligattan haberi olmayacağından, iflas idaresi söz konusu tarhiyata karşı yasal haklarını kullanamayacaktır.

Bu nedenle, tüzel kişilik adına düzenlenen ve tebliğ edilen vergi ve ceza ihbarnamesinin, 30 günlük süre dolmadan şirketin iflasına karar verilirse, vergi ve ceza ihbarnamelerinin yeniden bu defa iflas idaresine tebliğ edilmesi uygun görülmektedir.

Gelir idaresi, uygulamada, vergi dairelerinin hatalı tebligat uygulamaları nedeniyle pek çok davaları yargı organlarında kaybetmektedirler. Kaybedilen her dava hatalı tebligata dayalı olduğu için kaybedilen dosyanın temyiz edilmesi yerine yapılan hatalı işlemin düzeltilerek ilgililere yeniden tebliğ edilmesi daha anlamlı bir uygulama olmalıdır.

--------------

[1]Maliye Bakanlığı'nın Ordu Valiliğine yolladığı 15.11.1995 gün ve 63521 sayılı yazıları.