Hükmün açıklanmasının ertelenmesi müessesesi ve VUK 359. Maddeye göre verilen hapis cezalarında uygulanabilirliği
I-GİRİŞ
5728 sayılı Temel Ceza Kanunlarına uyum amacıyla çeşitli kanunlarda ve diğer bazı kanunlarda değişiklik yapılmasına dair kanun 8.2.2008 tarihinde yayımlanmış ve yürürlüğe girmiştir. Buna göre ceza mahkemesi kanunun 231 maddesi değiştirilmiş, bu maddede yer alan 1 yıl hapis cezası şartı 2 yıla yükseltilmiş ve ayrıca şikayete bağlı olmayan suçlar da bu kapsama dahil edilmiştir. Anayasanın 174. maddesiyle korunma altına alınan inkılap kanunlarında yer alan suçlar hariçtir.
Bu düzenleme ile suçu sabit görülen sanıklar için, koşulları var ise mahkumiyet kararı verilmeyecek, hükmün açıklanması geri bırakılacak, 5 yıllık denetimli serbestlik süresi içinde kasıtlı bir suç işlemediği ve belirlenen mükellefiyetlere uyduğu takdirde, tesis edilen hükmün sanık hakkında bir hukuki netice doğurması engellenmiş olacaktır. Başka bir deyimle bu kişi sabıkalı olmayacaktır(1).
II-HÜKMÜN AÇIKLANMASININ GERİ BIRAKILMASI MÜESSESESİ NEDİR?
Ceza ve ceza usul hukukunda muhtelif geri bırakma yani tecil etme müesseseleri bulunmaktadır. Bu kurumlara ilişkin hükümler, batı hukukunda da yer almaktadır. Ertelemenin toplumda yalnız bırakılmayan uygun araçlarla denetlenen kişi üzerinde, daha iyi sonuçlar doğurduğu ifade olunmaktadır.
Ertelemenin; kamu davasının açılmasının ertelenmesi, duruşmanın ertelenmesi, cezanın ertelenmesi, hükmün açıklanmasının ertelenmesi gibi çeşitleri bulunmaktadır. Bunlardan duruşmanın ertelenmesi dışındaki kurumlar, hali hazır ceza sistemimizde mevcuttur. Gerçekten kamu davasının açılmasının ertelenmesi CMK 171. md. de hükmün açıklanmasının ertelenmesi (geri bırakılması) CMK 231. md. de, hükmedilen hapis cezasının ertelenmesi ise, TCK 51. madde de düzenlenmiştir(2).
Öte yandan, hükmün açıklanmasının geri bırakılması müessesesinin VUK 359. maddeye göre verilen hapis cezalarına tesiri ne olacaktır?
Ceza Muhakemesi Kanunun 231. maddesinde, 5728 sayılı yasa ile yapılan değişiklik sonrasında, yargılama neticesi hüküm olunan ceza 2 yıl ve daha az süreli hapis ve para cezası ise hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilebilecektir. Bu durumda getirilen bu düzenleme hükmün açıklanmasının geri bırakılması müessesesinin kapsamına vergi suçları da dahil olacak şekilde yeniden düzenlenmiştir. 8 Şubat 2008 tarihine kadar işlenen vergi suçlarında 2 sene ve daha az müddetli hapis cezası verilebilecek olanlar oldukça fazladır. Bu gibi kimseler için vergi suçlarından dolayı sanığa ilişkin koşullar mevcut ise, hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına (teciline) karar verilebilir(3).
III-SONUÇ
Sonuç itibariyle, 'hükmün açıklanmasının geri bırakılması' na ilişkin hükümlerin, sürmekte olan vergi ceza davaları ile kesinleşmiş hapis cezalarını nasıl etkileyeceği üzerinde temas etmekte yarar vardır. Bu düzenleme, ceza mahkemelerinde ve Yargıtay'da derdest davalar da uygulanması gerekecektir. Başka bir ifade ile koşullar mevcut ise, bu davalarda da 'Hükmün açıklanmasının geri bırakılması' na karar verilebilecektir. Kesinleşmiş ve infaz aşamasında bulunan hapis cezaları da bu değişiklikten yararlanabileceği de kabul edilmektedir. Başka bir deyimle, VUK 359 ve 360. maddelerine göre vergi suçundan dolayı yargılanmakta olanlar ile, kendileri hakkında verilmiş olan kararlar Yargıtay'dan geçerek kesinleşmiş olup bu kararlara göre; iki yıl ve daha az süreli hapis cezası almış olanlar, daha önce kasıtlı bir suçtan mahkumiyeti bulunmayanlar, işlenen suç nedeniyle ortaya çıkan zararı öderlerse ve kendilerinin yeniden suç işlemeyeceği yönünde kanaat oluşmuşsa, mahkemenin takdirine bağlı olarak 'hükmün açıklanmasının geri bırakılması' müessesesinden faydalanabileceklerdir.
(1) 5728 sayılı yasa 8 Şubat 2008 tarihli Resmi Gazetede yayımlanmıştır.
(2) Baykara Bekir, 'Mini Af Olarak Nitelendirilen Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Konusundaki Değişikliğin VUK 359. Maddeye Göre Verilen Hapis Cezalarına Etkisi', Vergi Dünyası, Mayıs, 2008, s.6-12
(3) Baykara agm. s.10