Fatura düzenleme ile ilgili özellikli konular

Yanlış Düzenlenen E-Arşiv Faturası İçin Gider Pusulası Düzenlenip Düzenlenmeyeceği

Vergi mükellefi olmayan şahsa yanlış E-Arşiv fatura düzenlendiğinde nasıl bir işlem yapılması ile ilgili olarak Deniz Vergi Dairesi Başkanlığının 5142814-130 [35-2017/3] 1026 sayı ve 06.01.2020 tarihli Özelgesinde şu görüşlere yer vermiştir.

'(…) vergi mükellefiyeti bulunmayan şahsa yanlış fatura düzenlediğinizin sonradan fark edildiği belirterek, yanlış düzenlenen E-Arşiv faturasına ne şekilde işlem yapılarak kayıtlarınıza alabileceğiniz hususunda Başkanlığımız görüşü talep edilmektedir. (…) Bu bağlamda, malın iadesi, işlemin gerçekleşmemesi, fatura içeriğine ilişkin itiraz gibi durumlarda, esas itibariyle, alıcının mükellef olması durumunda alıcı tarafından iade faturası, mükellef olmaması halinde ise satıcı tarafından gider pusulası düzenlenmesi suretiyle işlem tesis edilmesi gerekmektedir (…)

Bununla birlikte oluşturulan E-Arşiv Faturada yer alan 'alıcı ad-soyad/unvan', 'vergi kimlik numarası' bilgilerinin hatalı olduğu veya ürünün alıcısına gönderilmesine rağmen alıcısına ulaşmadan geri döndüğü durumlarda; bu durumların tevsiki için gerekli belge ya da dokümanların (kargo iade belgeler vb. tevsik edici belgeler) bulunması ve aynı hesap dönemi içinde olması şartıyla ilgili e-Arşiv Faturaya ait iptal bilgilerinin e-Arşiv Raporunun 'iptal' elemanına (alanına) eklenmesi ile e-Arşiv Faturanın teknik olarak iptal edilmesi mümkündür.

Buna göre; alıcısı tarafından iade faturası düzenlenmesi veya vergi mükellefiyeti olmayan nihai tüketiciye gider pusulası düzenlenerek iade işleminin yapılabildiği durumlarda; e-Arşiv Faturaların iptal edilmesi veya değiştirilmesi mümkün bulunmayıp söz konusu faturalar geçerli olup, bu belgelerin muhasebe kayıtlarına, beyanlara konu edilmesi gereken hasılat belgeleri olarak dikkate alınması, iade işlemine ilişkin düzenlenen iade faturaları veya gider pusulasının da muhasebe kayıtları ve beyanlar açısından hasılat düzeltici belgeler olarak kullanılması mümkün bulunmaktadır…'

E-Fatura Uygulamasında Miktar ve Birim Fiyat Bilgisi İçermeyen Hizmet Faturalarının Nasıl Düzenleneceği

Mal alım satımı ile ilgili olarak düzenlenen faturalarda malın cinsi miktarı ve birim fiyatının yazılması hususunda zorluk bulunmamaktadır. Ancak hizmet işlerinde miktar ve birim yazılması konusunda işin özelliğinden kaynaklı zorluklar bulunmaktadır. Bu konuda Ankara Vergi Dairesi Başkanlığının 27575268-105[229-2017-181]-285904 sayı ve 29.08.2019 tarihli Özelgesi' nde şu açıklamaya yer verilmiştir.

'(…) miktar ve birim fiyat içermeyen hizmet faturalarının nasıl kesileceği konusunda tereddüt oluştuğu belirtilerek miktar ve birim fiyatı içermeyen faturalarda miktar ve birim fiyat yazılmasının zorunlu olup olmadığı, zorunluluk bulunmuyorsa bunun E-Fatura Portalında nasıl uygulanacağı hususunda Başkanlığımızdan görüş talep edildiği anlaşılmıştır.

(…) E-Fatura uygulaması vergi mevzuatına aykırı olmayacak şekilde UBL-TR şemasında belirlenen kurallara göre kullanılan teknik bir uygulama olup, E-Fatura kayıtlı kullanıcısı olan mükellefler bu şemada belirtilen kurallara uygun olarak faturalarını düzenlemek zorundadır. Söz konusu şemada bazı alanların doldurulması seçimlik olarak belirlenmiş iken bazı alanların doldurulması zorunludur.

Bu açıdan; miktar ve birim fiyat bilgileri teknik olarak UBL-TR'de gösterilmesi zorunlu alanlar olarak belirlenmiş olup, bu bilgilerin gerek mal teslimi gerek hizmet faturalarında dolu olması gerekmektedir.'

Ayrıca aynı konuda Danıştay 7. Dairesi E. 2000/8511 K. 2003/5064 sayı ve 15.12.2003 tarihli kararında '… kanunda öngörülen zorunlu bilgileri taşıyamayan belgelerin vergi kanunları bakımından hiç düzenlenmemiş sayılacağı…' yönünde kararı bulunmaktadır.

Proforma Fatura Ticari Bir Belge Olarak Değerlendirilir mi?

Yapılan vergi incelemelerinde düzenlenen raporlarda proforma faturayla yapılmış bir işlem gerçek satış gibi değerlendirilerek hasılat tespiti yapılmakta ve ek tarhiyatlar önerilmektedir. Oysa vergi usul kanununun 229 ve devamı maddelerinde fatura ve fatura yerine geçen belgeler sayılmıştır. Bu belgeler içinde proforma fatura bulunmadığından proforma faturanın fatura veya yerine geçen bir belge olarak değerlendirilmesi mümkün değildir. Nitekim Danıştay 4. Dairesi 07.06.2004 tarih E. 2004/1040 – K. 2004/1388 sayılı kararında 'kanunda proforma faturaya yer verilmediği, proforma faturanın ticari hayatla teklif mektubu niteliğinde olduğu ve hukuken geçerli bir belge olmadığı' belirtilmiştir.(1)