Erdoğan'ın tekrar Cumhurbaşkanı seçilip seçilemeyeceği konusu pek tartışılmadı.
Cumhurbaşkanlarının görev süresi, 1961 Anayasası'nın 95 ve 1982 Anayasa'sının 101. maddelerine göre 7 yıldı. Erdoğan hariç diğer cumhurbaşkanları 7 yıllığına seçilmişlerdi. Bu süre, ilk defa 31.5.2007 tarihli 5678 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasa'sının Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkında Kanunun 4. maddesiyle Anayasa'nın 101. maddesinde yapılan değişiklikle 5 yıl olarak öngörülmüştür.
Bir kişinin kaç kez cumhurbaşkanı seçilebileceğine ilişkin hükümlere gelince: 1961 Anayasa'sının 95.maddesine göre bir kimse, arka arkaya iki defa cumhurbaşkanı seçilemeyeceği, 1982 Anayasa'sının 5678 sayılı kanunla değiştirilmeden önceki hükmüne göre ise bir kimse, iki defa cumhurbaşkanı seçilemez şeklindeydi. Anayasa'nın bugünkü 101.maddesinde 5678 ve 6771 sayılı kanunlarla yapılan değişikliklerle bir kimse, en fazla iki defa cumhurbaşkanı seçilebilir.
Cumhurbaşkanının görev süresi ve bir kimsenin kaç kez cumhurbaşkanı seçilebileceğine ilişkin Anayasa'nın 101 maddesinin ikinci fıkrasında 5678 sayılı kanunla yapılan değişiklik, son anayasa değişikliği olan 2017 tarihli 6771 sayılı Kanunda aynen muhafaza edilmiştir.
Bir kimsenin iki defa Cumhurbaşkanı seçilebileceğine ilişkin hüküm ilk defa, 5678 sayılı Kanunla, Anayasa'da yapılan değişikliğin halkoylaması sonucu kabulü üzerine 31.10.2007 tarihinde yürürlüğe girdi.
Bu Anayasa hükmü yürürlüğe girmeden Abdullah Gül, 28.8.2007 tarihinde TBMM tarafından Cumhurbaşkanı seçildi.
Abdullah Gül, o gün yürürlükte olan anayasa hükmüne göre bir defa daha cumhurbaşkanı seçilemezdi. Ancak, cumhurbaşkanı iken bu kural değiştirilerek seçilme hakkı ikiye çıkarıldı. Kuşkusuz bu lehe olan bir kuraldır.
Gül'ün, kimi iddiaya göre önünü kesmek, kimi iddiaya göre ise eski seçilme rejimini korumak amacıyla 19.1.2012 günlü, 6271 sayılı Cumhurbaşkanı Seçimi Kanununun Geçici 1.maddesiyle; 5678 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce seçilmiş olmasından dolayı ikinci defa seçilme hakkının olmadığı yönünde bir düzenleme yapıldı.
Anayasa Mahkemesi, Gül'ün aleyhindeki bu kuralı iptal etmiştir. Kararda, son Anayasa değişiklikleri ile getirilen ikinci kez seçilebilme hakkı için Anayasada mevcut ve önceki cumhurbaşkanları açısından herhangi bir istisna öngörülmediğinden, mevcut ve önceki cumhurbaşkanlarının bu haktan yararlanmalarının doğal olduğu vurgulanmıştır. Ayrıca, mevcut ve geçmişte bu görevi yapmış olanların seçilme haklarını ileriye dönük olarak olumlu yönde etkileyen temel bir hakkın kanunla ortadan kaldırılmasının mümkün olmadığı teyit edilmiştir. Böylece, Gül'ün Cumhurbaşkanı seçimine katılamaması -aday olamaması- yönündeki engel ortadan kaldırılmış oldu.(Anayasa Mahkemesi Karar Tarihi:15.6.2012, E:2012/30, K:2012/96)
Erdoğan, 10 Ağustos 2014 tarihinde yapılan seçimde 5 yıllığına doğrudan halk tarafından Cumhurbaşkanı seçilmiştir. Ancak, son yılını tamamlamadan erken seçim kararı alındığından 24 Haziran 2018 tarihinde ikinci kez halkın iradesiyle Cumhurbaşkanı seçilmiş oldu.
Bir kimse, Anayasa'nın en fazla iki defa Cumhurbaşkanı seçilebilir hükmüne rağmen bir daha nasıl seçilebilir?
Anayasa'nın 116.maddesinin 2. fıkrasına göre Cumhurbaşkanı, seçimlerin yenilenmesine karar verebilir. Bu durumda TBMM genel seçimi ile Cumhurbaşkanlığı seçimi birlikte yapılır. Fıkrada, Cumhurbaşkanının bir defa daha aday olabileceği belirtilmemiştir. 3. fıkrasına göre ise, Cumhurbaşkanının ikinci döneminde Meclis tarafından seçimlerin yenilenmesine karar verilmesi halinde, Cumhurbaşkanı bir defa daha aday olabilecektir.
Erdoğan'ın, bir defa daha Cumhurbaşkanlığına aday olabilmesi için Meclis tarafından bir erken seçim kararının alınması gerekir. Tek şart bu.
Anayasa Mahkemesinin iptal kararında belirtildiği gibi Anayasa'ya, konu ile ilgili başkaca bir istisna hüküm getirilmemiştir.
Bu durumda, Erdoğan Haziran 2023 te yapılacak seçimde de Anayasa hükümlerine göre aday olabilmesi mümkün görülmemektedir.
Erdoğan'ın, kendisinin alacağı erken seçim kararı ile veya Haziran 2023 te yapılacak seçimlerde aday olabileceği yönünde hukuki bazı argümanlar ileri sürerek yorum yapmaya çalışalım: Anayasa'nın 101. maddesi, 16.4.2017 tarihli ve 6771 sayılı Kanunla yeniden düzenlenmiştir. Bu madde hükümleri, 6771 sayılı Kanunun halkoylaması sonucu kabulünün ilanı olan 27.4.2017 tarihinden itibaren yürürlüğe girdiği, bu tarih baz alınarak bu tarihten sonra iki defa seçilme hakkının olduğu ileri sürülebilir. Bu düşünceyle Erdoğan, 2018 seçimi esas alınarak sadece bir dönem Cumhurbaşkanlığı yapmıştır denebilir. Bu sav, Cumhurbaşkanının görev süresi ile kaç defa seçilebileceğine ilişkin hükmün Anayasa'nın l01.maddesinin ikinci fıkrasının 2007 den itibaren yürürlükte olması nedeniyle bir anlam ve hüküm ifade etmemektedir.
Cumhurbaşkanının yetkileri artırıldı veya Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi değişti argümanları da bir kişinin tekrar Cumhurbaşkanı olmasına olanak sağlamaz.
Konunun lehinde şu anda ileri sürülebilecek başka bir hukuki argüman bulamıyorum.
Erdoğan'ın, Meclisin erken seçim kararından başka hiçbir şekilde Cumhurbaşkanlığına aday olması hukuken mümkün görülmemektedir. Erken seçim Haziran 2023 ten önce herhangi bir tarihtir.
Son günlerde bir erken seçim tartışması başlamıştır. Cumhurbaşkanı, kendisinin aday olamayacağı bir erken seçim kararı alması akla ve mantığa uygun düşmemektedir.
Türkiye Büyük Millet Meclisindeki milletvekili dağılımına baktığımızda, Adalet ve Kalkınma Partisi 291, Milliyetçi Hareket Partisi 49 milletvekili ile temsil edilmektedir. İkisinin toplam milletvekili sayısı 340 tır. Anayasa'nın 116.maddesine göre, erken seçim kararı 360 milletvekili ile alınabilmektedir. 20 milletvekilinin daha desteğine ihtiyaç vardır.
Erken seçim tartışmaları başlatılarak muhalefetin nabzı ölçülmeye çalışılmaktadır.
Erdoğan, her şeye rağmen tekrar aday olursa Yüksek Seçim Kuruluna büyük bir sorumluluk düşecektir.