Türk Parasını Kıymetini Koruma (TPKK) Hakkında 32 Sayılı Karara, Cumhurbaşkanın 85 Sayılı Kararıyla Eklenen Geçici 8'nci Maddedeki Dövizli/Dövize Endeksli Sözleşmelerin Türk Lirasına Çevrilmesiyle İlgili olarak, TPKK Hakkında 32 Sayılı Karara ilişkin Tebliğ (Tebliğ No: 2008/32-34)'de değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Tebliğ No: 2018-32/52) yayımlanmış olup, bu tebliğde;
TPKK Hakkındaki 32 sayılı karara eklenen; 4'ncü maddesine eklenen (g) bendinde, 'Türkiye'de yerleşik kişilerin Bakanlıkça belirlenen haller dışında kendi aralarındaki, menkul, gayrimenkul alım satım, taşıt ve finansal kiralama dahil her türlü menkul ve gayrimenkul kiralama, leasing ile iş, hizmet ve eser sözleşmelerinde sözleşme bedeli ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerinin döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılamaz.' Bu kararın yayım tarihi olan 13.09.2018 tarihinde itibaren, bu tarihten önce yapılmış döviz/dövize endeksli sözleşmelerin 30 gün içinde Türk Lirasına çevrilmesi gerektiği yönünde düzenleme yapılmıştır.
Bu tebliğle Türkiye'de yerleşik kişiler arasında döviz cinsinden ve dövize endeksli sözleşme sınırlamaları konusunda aşağıdaki değişiklikler yapılmıştır.
- Gayrimenkul satış ve kiralama sözleşmeleri için serbest bölgeler dahil ibaresi metinden çıkarılmış, dolayısıyla serbest bölgelerde bulunan gayrimenkullerin satış ve kiralama sözleşmelerinde yer alan bedeller ile diğer ödeme yükümlülüklerini döviz cinsinde veya dövize endeksli olarak belirlemeleri mümkün hale gelmiştir. (Tebliğ Madde: 8)
- Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlık bağı bulunmayan Türkiye'de yerleşik sayılan kişilerin alıcı veya kiracı olarak taraf oldukları gayrimenkullerin satış veya kiralama sözleşmelerinde yer alan bedeller ile diğer ödeme yükümlülüklerini döviz veya dövize endeksli olarak belirlemeleri mümkün hale getirilmiştir. (Tebliğ Madde: 2)
- Dışarıda yerleşik kişilerin Türkiye'de kurulu bulunan şube, temsilcilik, ofis, irtibat bürosu, doğrudan veya dolaylı olarak %50 ve üzerinde pay sahipliklerinin veya ortak kontrol ve/veya kontrolüne sahip bulunan şirketler ile serbest bölgelerdeki faaliyetleri kapsamında serbest bölgelerdeki şirketlerin alıcı ve kiracı olarak taraf oldukları gayrimenkul satış ve gayrimenkul kiralama sözleşmelerindeki sözleşme bedellerini ve bu sözleşmelerden kaynaklanan ödeme yükümlülüklerini döviz veya dövize endeksli olarak yapmaları mümkün hale getirilmiştir. (Tebliğ Madde: 3 ve 19)
- Kültür ve Turizm Bakanlığından belgeli konaklama tesislerinin işletilmesi amacıyla kiralanmasıyla ilgili gayrimenkul kiralama sözleşmelerinde, sözleşme bedelinin ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlüklerini döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak belirlemeleri mümkün hale getirilmiştir. (Tebliğ Madde: 4) Gümrüksüz satış mağazalarının kiralanmasına ilişkin gayrimenkul kiralama sözleşmelerinde, sözleşme bedelinin ve bu sözleşmeden kaynaklanan ödeme yükümlülüklerini döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak belirlemeleri mümkün hale getirilmiştir. (Tebliğ Madde: 5)
- Gemi adamlarının taraf oldukları iş sözleşmeleri ile bu sözleşmelerden kaynaklanan ödeme yükümlülüklerini döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak düzenlemeleri mümkün hale getirilmiştir. Türkiye'de yerleşik kişilerin kendi aralarında akdedecekleri iş sözleşmelerini döviz veya dövize endeksli olarak yapmaları mümkün değildir. (Tebliğ Madde: 6)
- Türkiye'de başlayıp yurt dışında sonlanan ve yurt dışında başlayıp Türkiye'de sonlanan sadece elektronik haberleşme hizmet sözleşmeleri döviz cinsinden veya döviz endeksli yapılabilirdi. Yapılan değişiklikle; Yurt dışında başlayıp Türkiye'de sonlanan, Türkiye'de başlayıp yurt dışında sonlanan ile yurt dışında başlayıp yurt dışında sonlanan tüm hizmet sözleşmeleri döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak yapılabilir. (Tebliğ Madde: 7/ç)
- İş makinalarının satış ve kiralama sözleşmelerinin döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak yapılabilmesi imkanı getirilmiştir. (Tebliğ Madde: 910)
- Kamu kurum ve kuruluşlarının taraf olduğu döviz cinsinden veya dövize endeksli ihaleler, sözleşmeler ve milletlerarası antlaşmaların ifası kapsamında yüklenicilerin üçüncü taraflarla akdedeceği gayrimenkul kiralama sözleşmelerinde sözleşme bedellerinin döviz cinsinden veya dövize endeksli belirlenmesi mümkün idi, Yapılan değişiklikle bu uygulama yasaklanmıştır. (Tebliğ Madde: 16)
- Dışarıda yerleşik kişilerin Türkiye'de bulunan şube, temsilcilik, ofis, irtibat bürosu, doğrudan veya dolaylı olarak %50 ve üzerinde pay sahipliklerinin bulunduğu şirketler ile serbest bölgedeki faaliyetleri kapsamında serbest bölgelerdeki şirketlerin taraf oldukları iş ve hizmet sözleşmeleri döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak yapılabiliyordu. Yapılan değişiklikle; Dışarıda yerleşik kişilerin Türkiye'de bulunan münferit veya müşterek kontrolüne sahip oldukları şirketlerin iş ve hizmet sözleşmeleri da istisna kapsamına alınmıştır. Döviz cinsinden sözleşme yasağına ilişkin bu istisna işveren veya hizmet alan taraf oldukları iş ve hizmet sözleşmeleri ile sınırlandırılmıştır. (Tebliğ Madde: 19)
- Sözleşme bedeli ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülükleri döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılamayan sözleşmeler kapsamında düzenlenecek kıymetli evraklarda yer alan bedellerin döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak belirlenmesi mümkün değildi. Şimdi de mümkün değildir. Yapılan eklemeyle 32 sayılı Kararın Geçici 8'nci maddesinin yürürlüğe girdiği tarih olan 13/09/2018'den önce düzenlenmiş ve dolaşıma girmiş bulunan döviz cinsinden veya dövize endeksli kıymetli evraklar kapsam dışında tutulmuştur. Bu şekilde dolaşıma girmiş olan kıymetli evrak için herhangi bir işlem yapılmayacaktır. (Tebliğ Madde: 21)
- Dolaylı olarak dövize endeksleme yapılması mümkün değildir. Ancak, taşımacılık faaliyetlerine ilişkin hizmet sözleşmelerinde akaryakıt fiyatlarına endeksleme yapılabilmesine izin verilmiştir. (Tebliğ Madde: 22)
- Türkiye'de yerleşik kişilerin yurt dışındaki; şube, temsilcilik, ofis, irtibat bürosu, işlettiği veya yönettiği fonlar, doğrudan veya dolaylı olarak yüzde elli ve üzerinde pay sahipliklerinin bulunduğu şirketler 32 sayılı Kararın 4 üncü maddesinin (g) bendi uygulaması kapsamında Türkiye'de yerleşik olarak değerlendirilmektedir. Yapılan ekleme ile sözleşmenin yurt dışında ifa edilmesi durumunda bu hükmün uygulanmayacağı belirtilmiştir. (Tebliğ Madde: 23)
- 13/09/2018 tarihinden önce akdedilmiş olan yolcu taşıma amaçlı ticari taşıt satış sözleşmelerinde yer alan döviz cinsinden veya dövize endeksli bedellerin ve diğer ödeme yükümlülüklerinin Türk Parasına çevrilmesi zorunluluğu ortadan kaldırılmıştır. (Bu tarihten sonra akdedilecek söz konusu satış sözleşmelerinin döviz cinsinden veya dövize endeksli olması zaten mümkün değildir.) (Tebliğ Madde: 25)
- 13/09/2018 tarihinden önce akdedilmiş olan menkul ve gayrimenkullere ilişkin finansal kiralama sözleşmelerinde yer alan döviz cinsinden veya dövize endeksli bedellerin ve diğer ödeme yükümlülüklerinin Türk Lirasına çevrilmesi zorunluluğunun olmadığı konusu açıklığa kavuşturulmuştur. (Tebliğ Madde: 26)
- Sözleşme bedeli ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülükleri döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılamayan gayrimenkul kira sözleşmeleri kapsamında verilen depozitoların Türk Lirasına çevrilmesi zorunluluğunun bulunmadığı belirtilmiştir. (Tebliğ Madde: 28)