12 Ekim 2021 tarihli ve 31626 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 2021-32/62 sayılı Tebliğ ile Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin 2018-32/45 sayılı Tebliğ'de (kısaca 'Tebliğ' veya '2018-32/45 sayılı Tebliğ') oldukça kapsamlı değişiklikleri içeren yeni düzenlemeler yapılmıştır.
07.08.1989 tarihli ve 89/14391 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara dayanılarak hazırlanan Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin 2018-32/45 sayılı Tebliğ'in amacı, Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Kararda tanımlanan yetkili müesseselerin (kamudaki ifadesiyle 'döviz bürolarının') kuruluş, faaliyet, şube açma, yükümlülük ve denetimlerine dair usul ve esasları düzenlemektir.
Bugünkü yazımızda 2018-32/45 sayılı Tebliğ' de yapılan Döviz Bürolarına/ Yetkili Müesseselere İlişkin getirilen yeni düzenlemelere ve özellikle A ve B grubu yetkili müesseselerin diğer yükümlülükleri, izin ve kuruluş şartlarını ele alacağız.
Diğer yükümlülükleri
Yetkili müesseseler ticaret unvanlarında, iş yeri açma ve çalışma ruhsatlarında, ilan ve reklamlarında, kartvizitlerinde, iş yerlerinde, tabelalarında, internet sitelerinde, Döviz Alım Belgesi, Döviz Satım Belgesi ile fatura ve benzeri her türlü belgelerinde döviz bürolarının faaliyet konuları haricinde işlem yaptıkları izlenimini yaratacak hiçbir kelime, deyim ve işaret kullanamazlar. Döviz bürolarının faaliyet konuları arasında sayılan yabancı para alım satımıyla ilgili olanlar diğer faaliyet konularından ayrı veznelerde ve hesaplarda izlenir. Yetkili müesseseler, Bakanlıktan izin almadıkça yabancı para alım satım işlemlerinde serbest olarak belirledikleri ve ilan ettikleri alış ve satış kurlarından hesaplanan bedeller haricinde hiçbir ad altında komisyon ya da ücret talep edemezler. Yetkili müesseseler faaliyet gösterdikleri iş yeri haricinde herhangi bir gayrimenkul mal edinemezler.
İzin
Yetkili müesseselerin kurulması ve faaliyete geçmesi için Bakanlıktan izin alınması şarttır. Faaliyet izni bulunmayanlar veya iptal edilenler, yetkili müessese faaliyetinde bulunamazlar; ticaret unvanlarında, iş yeri açma ve çalışma ruhsatlarında, ilan ve reklamlarında, iş yerlerinde veya internet sitelerinde dövize ilişkin işlem yaptıkları izlenimini yaratacak hiçbir kelime, deyim ve işaret kullanamazlar.
Kuruluş Şartları
Kurulmasına izin verilecek yetkili müesseselerin;
a) Anonim şirket olması,
b) Şirketin ana sözleşmesinde yer alan ticaret unvanında A grubu için 'Yetkili Müessese'; B grubu için 'Sınırlı Yetkili Müessese' ibarelerinin bulunması,
c) Münhasıran yetkili müesseselerin faaliyet konuları ile iştigal etmek üzere kurulması,
ç) A grubu yetkili müesseselerin ödenmiş sermayelerinin 10 milyon Türk Lirasından, B grubu yetkili müesseselerin ödenmiş sermayelerinin ise 5 milyon Türk Lirasından az olmaması,
d) Türkiye'de yerleşik her bir kurucu ortak ve tüzel kişi kurucu ortaklarda yüzde on ve daha fazla ortaklık payı bulunan kişiler, tüzel kişi ortakla ilişkili kişiler ile şirket genel müdürünün, yönetim kurulu üyelerinin, imza yetkisini haiz çalışanlarının ve A grubu yetkili müesseseler için iç kontrol görevlilerinin;
1) Müflis olmaması, konkordato ilan etmiş olmaması ya da hakkında iflasın ertelenmesi kararı verilmiş olmaması,
2) Taksirli suçlar hariç olmak üzere affa uğramış olsalar dahi süreli hapis veya cezası ne olursa olsun basit veya nitelikli zimmet, irtikap, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas gibi yüz kızartıcı suçlar ile 21.03.2007 tarihli ve 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanununda yer alan kaçakçılık suçları, resmî ihale ve alım satımlara fesat karıştırma, tefecilik, suçtan kaynaklanan mal varlığı değerlerini aklama, terörizmin finansmanı, 27.12.2020 tarihli ve 7262 sayılı Kitle İmha Silahlarının Yayılmasının Finansmanının Önlenmesine İlişkin Kanunun 5'inci maddesinde sayılan suçlar veya Devletin egemenlik alametlerine ve organlarının saygınlığına karşı suçlar, Devletin güvenliğine karşı suçlar, Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, milli savunmaya karşı suçlar, Devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk, yabancı devletlerle olan ilişkilere karşı suçlar, vergi kaçakçılığı suçlarından veya bu suçlara iştirakten hükümlü bulunmaması,
3) Başvuru tarihi itibarıyla son beş yıl içerisinde; döviz bürolarının faaliyet konularına aykırı faaliyetler sebebiyle faaliyet izni veya şube faaliyet izni Bakanlıkça iptal edilmiş yetkili müesseselerde ortaklığı bulunmaması veya genel müdür, yönetim kurulu başkanı, iç kontrol görevlisi ve yönetim kurulu üyesi görevlerinden birinde bulunmamış olması, Bakanlığa gerçeğe aykırı bilgi ve belge sunmuş olmaması; kendisinin, yüzde elli veya daha fazla pay sahibi olduğu şirketlerin pay sahibi olduğu dönemde veya daha önce temsile yetkili olarak çalıştığı iş yerlerinin temsile yetkili olduğu dönemde ve yetkisiz döviz alım satımı ile ilgili olarak idari yaptırıma uğramamış olması,
4) Kendileri ile yüzde on veya daha fazla ortaklık payı bulunan şirketlerinin vergi dairelerine 21.07.1953 tarihli ve 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun kapsamında vadesi geçmiş borcunun bulunmaması,
5) Gerekli mali güce ve işin gerektirdiği dürüstlük ile itibara sahip bulunması,
e) Hisse senetlerinin nama yazılı olması ve nakit karşılığı çıkarılması,
f) Ana sözleşmelerinin Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında mevzuat hükümlerine uygun olması,
şarttır.[1]
-------------------------------
[1] Yavuz Akbulak, 'Döviz Bürolarına (Yetkili Müesseselere) İlişkin Yeni Esaslar', https://legal.com.tr/blog/genel/doviz-burolarina-yetkili-muesseselere-iliskin-yeni-esaslar/ , erişim tarihi; 02.11.2021