Arabuluculuk, masaya oturan herkesin kazanarak kalktığı bir süreç. Peki bu sürecin en çok kazananı kim?
Arabuluculukta en çok kazanan ne taraflar, ne taraf avukatları, ne de arabulucular... Hiç şüphesiz 'Devlet'. Öyle ki dava şartı olan arabuluculukta şimdiden 1 koymadan 2 aldı.
Devlet Sadece Anlaşamama Halinde Ödeme Yapıyor
İş uyuşmazlıklarındaki dava şartı arabuluculukta taraflar anlaşırsa devlet bir ödeme yapmıyor. Anlaşamazlarsa tarifede belirtilen görüşmelere ilişkin ilk iki saatlik ücret olan 280 TL'nin (stopaj ve KDV dahil) devlet tarafından arabuluculara ödeniyor.
Aslında 'ödenecek' denmesi daha doğru olur çünkü henüz bir ödeme yapılmadı. Ama ödenecek miktarın 2 katı, arabuluculardan şimdiden toplandı. Nasıl mı?
15 Bin Dosyada Anlaşma Başarısı
2018 yılı başından bu yana, 2,5 aylık süreçte, arabuluculara giden iş uyuşmazlıklarının yaklaşık 22 bini sonuçlandırılmış. Sonuçlandırılan dosyaların yaklaşık 15 bini anlaşma, 7 bini de çeşitli nedenlerle anlaşmama şeklinde kapatılmış.
Öyleyse devlet yalnızca anlaşma olmayan 7 bin dosya için ödeme yapacak. Ama vergi 22 bin dosyadan şimdiden toplanıyor. Peki ne kadar ödenecek, ne kadar vergi toplanıyor?
Anlaşmamada Ödenecek Rakamın Yarısı Vergi
Anlaşma olmaması halinde devletin ödeyeceği miktar için arabuluculardan serbest meslek makbuzu kesmesi isteniyor. Bu makbuzda gösterilen KDV ve gelir vergisi stopajı toplamı 90,17 TL (42,71 TL + 47,46 TL). Henüz ödeme yapılmadan makbuz kesildiği için bu vergi önceden tahakkuk ettiriliyor. Vergiler çıkıldıktan sonra kalan 189,83 TL ise arabulucuya dosya başına ödenecek net miktar yani devletin kasasından çıkacak asıl miktar.
Öyleyse anlaşma olmayan 7 bin dosya için 1 milyon 328 bin 810 TL ödenecek. Bu dosyalardan toplanan vergi ise 631 bin 190 TL.
Devlet 1 Koymadan 2 Alıyor
Anlaşma olan her dosya için ise vergiler dahil ortalama 400 TL gibi makul bir miktarın alındığını varsayalım. Burada da dosya başına ödenen KDV ve stopaj toplamı (67,80 + 61,02) 128,82 TL. Bu rakamı, anlaşılan 15 bin dosya sayısı ile çarptığımızda tahminen 1 milyon 932 bin 300 TL vergi toplandığı ortaya çıkıyor.
Öyleyse, anlaşılan ve anlaşılamayan dosyalarda arabuluculardan şimdiden 2 milyon 563 bin 490 TL vergi toplanıyor. Yani arabuluculara ödenecek 1,3 milyon TL'nin iki katı. Hatta tahmini rakamı bir kenara bırakıp anlaşılan dosyaların tamamı için asgari miktarda arabuluculuk ücreti alındığı varsayılsa bile arabuluculardan toplanan vergi, arabuluculara ödenecek miktarın 1,5 katı oluyor.
Arabuluculuğun Yüzde 70 Başarısı Vergiyi Yükseltiyor
Rakamlar yalan söylemez. Arabuluculuktaki vergi kazancı çok çarpıcı. Üstelik aynı zamanda avukat olan arabulucuların vergi dilimlerine göre ödenen vergi daha da artabilir.
Verginin devletçe ödenecek miktara kıyasla bu kadar yüksek olması, arabuluculuk görüşmelerinin yaklaşık yüzde 70 oranında anlaşma ile sonuçlanması başarısından kaynaklanıyor. Bu başarıda en önemli pay sahipleri olan, davaların azalmasıyla yargı sistemine ve toplumsal barışa katkı sağlayan arabulucuların vergi yükü karşısında yılmadan azimle çalışmaya devam etmeleri için bazı teşvik edici düzenlemeler yapılabilir.