Genel kabul görmüş denetim standartlarının ikinci grubu olan 'Çalışma Alanı Standartları' denetim faaliyetlerinin planlanması ve yürütülmesi ile ilgilidir.[1] Çalışma alanı standartları, denetimin sağlıklı gerçekleştirilebilmesi için, denetimin planlanmasını, denetim kanıtlarının toplanarak değerlendirilmesini ve güvenilir bir denetim görüşünün oluşturulmasını sağlayacak temel ilkelerden oluşur.
Çalışma Alanı Standartları üç standarttan oluşmaktadır: Gözetim, İç Kontrol Sisteminin Değerlendirilmesi, Kanıtlar
Gözetim: Denetim faaliyeti yeterli bir şekilde planlanmalı ve denetim ekibinde yer alanlar uygun bir şekilde gözetlenmelidir. Denetim faaliyetinin çok iyi bir şekilde planlanması, ortaya çıkabilecek risklerin azalmasına katkı sağlayabilecektir. Her denetim çalışmasında çoğu zaman sorumlu olmaya denetçilerden ve yardımcı personelden yararlanılması işin bir gereğidir. Çünkü denetim faaliyeti bir ekip işidir. Kişinin tek başına bir denetim faaliyetini planlaması ve yürütmesi, orta ve büyük ölçekli işletmelerde mümkün görünmemektedir. Denetimin kaliteli olması ve gereği gibi yapılması için denetim ekibinde yer alanların gözetimi yapılmalıdır.
İç Kontrol Sisteminin Değerlendirilmesi: Denetim faaliyetinin planlanması ve yapılacak örnekleme çalışmasında örnek kütlenin belirlenmesi için denetlenecek işletmenin iç kontrol sistemi incelenmelidir. Küçük veya büyük, her işletmede mutlaka bir iç kontrol sistemi mevcuttur. İşletmenin örgütsel işleyişi, hizmet veren personelin yapısı, bilgi işlem sisteminin özellikleri, varlıkların korunması doğrultusunda alınmış tedbirler iç kontrol sistemin temel özellikleri olarak, yapılacak denetim faaliyetine doğrudan etkili olmaktadır. Etkin ve verimli faaliyet gösteren iç kontrol sistemlerinin üstün olduğu işletmelerde, denetim riski kuşkusuz daha düşük olacaktır. Bu nedenle denetlenecek işletmelerde iç kontrol sistemlerinin denetim faaliyetine geçilmeden önce incelenmesi Çalışma Alanı Standartlarından ikincisini oluşturmuştur.
Kanıtlar: Denetim faaliyeti sonucunda bir yargıya ulaşılabilmesi için, denetlenen işletmede, çeşitli denetim teknik ve yöntemlerinin uygulanarak yeterli kanıt toplanması gereklidir. Denetim faaliyeti sonucunda belirli bir yargıya ulaşılabilmesi için, bu yargıyı destekleyecek yeterli kanıt toplanması denetim işinin esaslarından birini oluşturmaktadır. Ancak, burada söz edilen yeterlilik, nispi bir kavramdır. Kanıtların yeterliliğini etkileyecek olan diğer kavramlar ise kanıtların geçerliliği, niceliği ve niteliğidir. Geçerlilik, ülkemizde olduğu gibi, diğer ülkelerde de çoğu zaman hukuk kuralları ile tanımlanabilmektedir. Örneğin, ülkemiz muhasebe sistemlerinde hangi belgelerin geçerli olacağı ticaret ve vergi mevzuatında açık bir şekilde tanımlanmıştır. Nitelik ve nicelik kavramları ise genel olarak hukuk kurallarında yoktur; bunların daha çok denetim faaliyetini gerçekleştirenlerin inisiyatifleri dahilinde ele alındığına rastlanmaktadır.
Görüldüğü gibi; Çalışma Alanı Standartları, denetim faaliyetinin yürütülmesi sırasında uyulacak ilke, kural ve standartları içermektedir.
-------------------------
[1] Geniş bilgi için bkz. PEKDEMİR-TÜRKER, a.g.e., s. 5 vd.