Bireysel, etik dayanaklar...
Konuyu kişisel perspektiften ele aldığımızda aşı yaptırmama kararı sizin ellerinizdedir. Aynı zamanda anayasal olarak da bu hakka sahipsiniz. Ancak bu karar her ne kadar kişisel özgürlüğünüz dahilinde olsa da, nüfusun bağışıklama yüzdesi belirli bir oranın altına düştüğünde bu toplumsal bir sorun haline gelir. Özellikle daha büyük bir tehlikenin altında olan gruplar (kanser hastaları, organ nakli için sıra bekleyenler, ileri yaşlılar, prematüre bebekler vb.) farklı nedenlerle aşılanamadığında ortaya çıkacak problemler göz ardı edildiğinden daha fazladır. Bu gruplara hastalıklarından dolayı aşı yapılamadığı için Herd Immununity (toplumsal bağışıklık) oranının belirli bir yüzdeye çıkartılması gerekiyor.
Bu grupların ve toplumun kalanının herhangi bir hastalık için güvenli sınıra ulaştığı noktaya toplum bağışıklık eşiğideniyor. Örneğin, bir salgının ortaya çıkmaması için toplumun kalanında elzem olan bağışıklık eşiği difteri için %85, kızamık için %83-94, boğmaca için %92-94 sayılarında olmalı.(1) Bu da yalnızca aşılamayla mümkün. Aşı yaptırmamış olmanız elbette illa öleceğiniz ya da hasta olacağınız anlamına gelmez. Ancak bunun sebebi aşıların işe yaramıyor oluşu değil, toplumun kalanının aşılarını yaptırmış olmasıdır. Örneğin, Türk Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları Derneği Başkanı Prof. Dr. Önder Ergönül, birkaç sene evvel Ortadoğu ve Suriye'den başlayan göç dalgasıyla Türkiye'de çocuk felci, kızamık ve şark çıbanı gibi hastalıkların arttığını açıkladı. Bunun yegane sebebi de göç edilen bölgelerde düzgün bir aşı politikasının olmaması.
Kısaca, kendinize veya çocuğunuza aşı yaptırmamanız her ne kadar kişisel bir karar olsa da, toplumun bağışıklık kazanması ve bağışıksız vaka sayısının en aza indirilmesi toplumsal bir yükümlülüktür. Tıp insanlarının yegane görevi toplum faydasını gözetmektir. Dolayısıyla insanları bilgilendirmek, aydınlatmak, saçma dayanakları ve asılsız komplo teorilerini tek tek açıklamak da doktorlar için toplumsal bir görev haline gelmiştir.
Uzun lafın kısası, aşılama belki de antibiyotiklerle beraber tıp tarihinin en büyük buluşlarından biridir. Sanayi Devrimi ile artmaya başlayan insan nüfusunu ufacık şehirlerde dip dibe yaşatan aşı ve toplumsal bağışıklıktır.
Artık Kovid-19 ''sayesinde'' iyiden iyiye emin olduk ki mega şehirlerde milyonlarca insanın beraber yaşadığı düzende; bireylerin birbirine temasının önüne geçmek pek mümkün değil. Koronavirüs salgınının neredeyse altıncı ayına geldik ancak hala sosyal mesafe ve maske kullanımından ziyade herhangi bir ülkenin geliştireceği aşıya bel bağlamış vaziyetteyiz. Çünkü kurallara uymuyoruz. Son birkaç gündür Rusya'nın Kovid-19 aşısını geliştirmeyi başardığına dair haberler yayılmaya başladı. Açıkçası bu ziyadesiyle çetrefilli ve kompleks bir konu. Zira aşının üretiminden çok, aşının distribütörlüğünü ve güvenilirliğini sağlamak kolay iş değil. Dolayısıyla en iyi ihtimalle birkaç yıl daha kitlesel bir iyileştirme beklemek pek mantıklı olmayacaktır. Ancak yine de yakın gelecekte ülkelerin ve ürettikleri aşıların tartışmasını sıkça göreceğiz.
Şayet yazının başında bahsettiğim dilekçe örneklerinin ve aşı karşıtlığının çoğalmasını istemiyorsak, aşı hususunda toplumsal bilince ulaşmamız hayati önem taşıyor. Burada özellikle bilim insanlarının ve doktorların aşı reddinin gerekçelerini kavrayabilmeleri, araştırmalar sonucunda çözüm önerileri getirmeleri gerekiyor. Birey, aşı reddi talebiyle geldiğinde sağlık çalışanlarının, kişinin tereddütlerini giderebilecek seviyede bilinçli olması gerekiyor. Aynı zamanda kitle iletişim araçları ve sosyal medyanın efektif olarak kullanılmasıyla, henüz kitlesel bir problem haline gelmemiş aşı karşıtlığınınçözümü için çalışmak büyük önem taşıyor.
Ancak hepsinden öte, bireyin dünyaya çocuk getirme cüreti göstermeden önce gerekli asgari bilince ulaşması, her şeyden daha büyük bir önem teşkil ediyor.
--------------------
(1) Ewing GE. What is regressive autism and why does it occur? Is it the consequence of multi-systemic dysfunction affecting the elimination of heavy metals and the ability to regulate neural temperature? N Am J Med Sci. 2009;1(2):28-47. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22666668. Accessed May 22, 2019