Son yıllarda Avrupa'nın çeşitli ülkelerinde aşırı sağ olarak adlandırılan siyasi hareketlerin yükselişi, Avrupa siyasetinde kaygı ve tartışma yaratan bir gelişme olarak öne çıkıyor. Fransa'dan İtalya'ya, İsveç'ten Almanya'ya kadar pek çok ülkede, milliyetçi ve göçmen karşıtı partiler, sandıktan güçlü destek alarak parlamentolarda ve yerel yönetimlerde önemli roller üstlenmeye başladılar. Bu yükselişin ardında yatan nedenler, yarattığı etkiler ve Avrupa’nın geleceği açısından doğurduğu olasılıklar ise farklı açılardan incelenmeye değer.
Aşırı sağ partilerin yükselişi, Avrupa'da uzun süredir biriken sosyo-ekonomik ve kültürel sorunların, siyasi alanında bir tepkisi olarak değerlendirilebilir. Avrupa’da yaşanan ekonomik durgunluk, artan gelir eşitsizliği, istihdam kaygıları ve göçmen krizi, toplumlarda huzursuzluk yaratırken, aşırı sağ partiler bu kaygıları güçlü bir şekilde dile getiriyor. Küreselleşme ile gelen ekonomik değişimlerin iş gücüne etkisi, özellikle alt ve orta sınıfı olumsuz etkilediği için, geleneksel merkez partilere olan güven azaldı. Aşırı sağ partiler, ulusal kimlik, göçmen karşıtlığı ve ekonomik korumacılık gibi konulara odaklanarak, toplumun bu kesimlerinden büyük destek kazandı.
Göç ve entegrasyon sorunları, Avrupa'da sağın yükselişinde önemli bir rol oynuyor. 2015’te yaşanan göç krizi sonrası, Almanya ve İsveç gibi ülkeler yüksek sayıda göçmen kabul etmiş ve bu durum entegrasyon, kültürel uyum ve güvenlik konularında çeşitli tartışmaları beraberinde getirmişti. Aşırı sağ partiler, göçmen sayısının artması ile yerli nüfusun iş fırsatlarının azalacağı ve toplumsal yapının bozulacağı endişesini ön plana çıkararak, halkın milliyetçi duygularına hitap ediyor. Bu söylemler, göçmen karşıtlığını körükleyerek Avrupa genelinde bir yankı buluyor.
Aşırı sağın yükselişi, Avrupa’nın siyasi sahnesinde köklü değişikliklere yol açtı. Fransa’da Marine Le Pen’in Ulusal Cephe (şimdiki adıyla Ulusal Birlik) partisi, İtalya’da Giorgia Meloni’nin İtalya'nın Kardeşleri, Almanya’da Almanya İçin Alternatif (AfD) ve İsveç'te İsveç Demokratları gibi partiler, geleneksel merkez partilerin gücünü sarsmaya başladı. Aşırı sağ partilerin parlamentolarda güç kazanması, merkez partilerin koalisyon kurmak zorunda kaldığı ülkelerde istikrar sorunlarına yol açarken, bazı ülkelerde ise sağın taleplerini dikkate alarak politika değişikliklerine gitmesine neden oldu. Bu durum, Avrupa’nın birliğine, demokratik değerlerine ve siyasal istikrarına yönelik kaygıları artırıyor.
Avrupa Birliği’nin (AB) karşı karşıya olduğu bu siyasi değişim, Birlik içinde çatışmaları derinleştiriyor. Aşırı sağ, ulusal egemenlik vurgusu yaparak AB’yi daha fazla yetki ve karar hakkı kullanmaktan alıkoyma niyetinde. Özellikle Polonya ve Macaristan gibi Doğu Avrupa ülkelerinde AB karşıtı söylemlerle oy kazanan partiler, göçmen politikalarına karşı çıkarak Birlik içinde bölünmeye neden oluyor. Aşırı sağın Avrupa genelinde güç kazanması, AB’nin entegrasyon sürecini ve ortak politikalarını tehdit ederek, Avrupa’nın küresel sahnedeki birliğini zayıflatma riskini taşıyor.
Aşırı sağ partilerin yükselişi, Avrupa'da kimlik siyasetine olan ilgiyi artırdı. Ulusal kimliğe yapılan vurgu, küreselleşme karşıtlığı ve kültürel muhafazakarlık, sağ popülist partilerin destek kazandığı başlıca alanlardan biri haline geldi. Özellikle gençler arasında, dijital platformlar üzerinden yayılan milliyetçi ve popülist söylemler, kimlik siyaseti çerçevesinde hızlı bir şekilde yayılıyor. Bu durum, aşırı sağın sadece yaşlı ve muhafazakar kesimlerden değil, aynı zamanda gençlerden de destek gördüğünü gösteriyor.
Göçmenlere karşı kullanılan ayrımcı söylemler, Avrupa toplumlarında kutuplaşmayı derinleştiriyor. Aşırı sağ partiler, göçmen karşıtı söylemlerle halkın farklı kültür ve etnik gruplara karşı önyargılarını pekiştiriyor. Bu durum, toplumsal uyum ve çok kültürlü yapının zedelenmesine yol açarak, sosyal barışı tehdit ediyor.
Aşırı sağ partilerin hükümetlere dahil olması, bazı kesimlerde tehdit olarak görülürken, bazı kesimler için ise var olan sorunlara çözüm getirebileceği düşünülüyor. Aşırı sağ partiler, göçmen politikasında sıkı önlemler vaat ederek halkın güvenlik kaygılarına hitap ederken, bu yaklaşım sosyal politikalar, insan hakları ve demokratik değerler açısından risk oluşturabilir. Özellikle Avrupa'nın çok kültürlü yapısına zarar verecek politikaların uygulanması, özgürlükleri sınırlayabilir ve Avrupa’nın bir arada yaşama modelini tehdit edebilir.
Ancak, aşırı sağın yükselişi, geleneksel partilerin halkın taleplerini ve endişelerini daha iyi anlamasına da vesile olabilir. Göç, ekonomi ve güvenlik konularında yaşanan sıkıntılara yönelik somut çözümler üretilmedikçe, aşırı sağ partilerin desteği artmaya devam edebilir. Merkez partiler, toplumun güvenlik ve kimlik kaygılarını dikkate alarak daha dengeli politikalar üretmeye yönelirse, aşırı sağın etkisi sınırlanabilir.
Aşırı sağın Avrupa siyasetinde kalıcı bir aktör haline gelmesi, Avrupa’nın geleceğini şekillendiren başlıca etkenlerden biri olabilir. Avrupa, bu yükselişi sınırlamak için göçmen entegrasyonu, ekonomik eşitsizliklerin giderilmesi ve demokratik değerlerin korunması konusunda daha güçlü adımlar atmak zorunda. Avrupa Birliği'nin ortak politikalar oluşturması, sosyal refahı artırması ve ekonomik olarak dezavantajlı gruplara destek sağlaması, aşırı sağın etkisini kırmak için önemli adımlar olarak öne çıkabilir.
Ancak aşırı sağ, Avrupa’nın ulusal sınırlarına dönüş yapmasına, topluluk içindeki uyumun bozulmasına ve demokratik değerlerin zayıflamasına neden olabilir. Bu senaryoda, Avrupa’daki liberal ve demokratik yapı yerine, daha korumacı ve milliyetçi bir modelin benimsenmesi, Avrupa Birliği'nin zayıflamasına yol açabilir.
Özetle, Avrupa’da aşırı sağın yükselişi, toplumsal taleplerin ve endişelerin bir yansıması olarak değerlendirilmelidir. Ancak bu yükseliş, Avrupa’nın demokratik değerlerini korumak ve bir arada yaşama modelini sürdürebilmek adına daha güçlü politikalar geliştirmesini zorunlu kılıyor.