Kurumlarda taşınmazlar ve iştirak hisse satışı istisnası uygulamasında kazancın fon hesabına alınması
Taşınmazlar ve iştirak hisseleri ile kurucu senetleri, intifa senetleri ve rüçhan haklarının satışından kazanç, satış işlemi ile birlikte doğacağından, satış işlemi ister peşin isterse vadeli olarak yapılmış olsun istisna, satışın yapıldığı dönemde uygulanacaktır.
Bu değerlerin satışından elde edilecek kazancın istisnadan yaralanan kısmının, pasifte özel bir fon hesabına alınması ve satışın yapıldığı yılı izleyen beşinci yılın sonuna kadar bu fon hesabında tutulması gerekmektedir. Fon hesabına alınan kazanç tutarının beş yıl içinde sermayeye ilavesi mümkündür. Ancak fon hesabına alınan kazanç tutarının beş yıl içinde sermayeye ilave dışında başka bir hesaba nakledilmesi, işletmeden çekilmesi veya dar mükellef kurumlarca ana merkeze aktarılması ya da kurumun tasfiye halinde, istisna uygulanması nedeniyle zamanında tahakkuk etmeyen vergiler ceza ve gecikme faizi ile birlikte tahsil edilecektir.
İstisna, satış kazancının azami; taşınmazlarda %50, diğer kıymetlerde %75'ine uygulanacaktır. İsteğe bağlı olarak istisnadan daha düşük oranda yararlanmak mümkündür. İstisnadan kısmen yararlanılması halinde, satış yılında istisnadan yararlanılmayan kazanç tutarı için sonraki yıllarda istisna uygulanması mümkün bulunmamaktadır. Diğer taraftan satış kazancının tamamının değil sadece istisnadan faydalanılan kısmının fon hesabına alınması gerekmektedir.
İstisna uygulamasında peşin satış vadeli satış ayrımı yoktur. Peşin satışlarda olduğu gibi vadeli satış halinde de satıştan doğan kazanç kısmının %75'i beş yıl süreyle özel bir fon hesabında tutulmak şartıyla satışın yapıldığı dönem de istisnadan yararlanabilecektir. Ancak, satış bedelinin tamamının, satışın yapıldığı yılı izleyen ikinci takvim yılının sonuna kadar tahsil edilmesi şarttır.
Vadeli satışlarda istisnadan yararlanacak kar kısmı, işlem genel karlılığı ve ilk iki yıl tahsilatı esas alınarak hesaplanacaktır. İki yıllık süre içinde tahsil edilmeyen satış bedeline isabet eden istisna nedeniyle zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergiler, ceza ve gecikme faizi ile birlikte alınacaktır.
7061 sayılı kanunla yapılan düzenleme sonucunda %75 lik oran 10/12/2017 tarihinden itibaren %50 olarak uygulanacaktır. Örneğin; 2015 yılı Ocak ayında alınmış olan bir gayrimenkul Ağustos 2017 tarihinde satıldığını kabul edelim. Alış bedelinin 500.000 TL ve satış beli ise 1.500.000 TL olduğunu varsayalım. Bu örnekte fark 1.000.000 TL dir. Bu durumda 1.000.0000x%75=750.000 TL NİN 2017 yılının üçüncü ve dördüncü geçici vergi dönemleri ile 2017 yılı kurumlar vergisi (2018 Nisan ayında) beyannamesinde istisna olarak matrahtan indirilebilecektir. İstisnadan yararlanılan bu tutarın pasifte özel bir fon hesabına alınması ve buradan, 31/12/2022 tarihine kadar da sermayeye ilave dışında başka bir hesaba aktarılmaması veya işletmeden çekilmemesi gerekmektedir.
