Arabulucuya başvuru ve arabuluculuk süreci, zamanaşımına ve hak düşürücü sürelere (mesela dava açma süresine) etki ediyor.
Ancak bu etki her uyuşmazlıkta aynı değil. Başvuru yapılan uyuşmazlığın türüne göre değişiyor.
Şu anda hukukumuzda uyuşmazlık konusuna göre değişen iki tür arabuluculuk var:
1) Zorunlu Arabuluculuk
2) İhtiyari (Seçimlik) Arabuluculuk
Bu iki arabuluculuk türünden hangisinde arabulucuya başvuru yapıldığına göre sürelere olan etki değişiyor.
İş Uyuşmazlıklarında Zorunlu Arabuluculukta Sürelere Etki
İş uyuşmazlıklarında dava şartı olan (zorunlu) arabuluculukta; adliyede bulunan Arabuluculuk Bürosuna başvurulmasından, arabulucu tarafından son tutanağın düzenlendiği tarihe kadar geçen sürede zamanaşımı duruyor ve hak düşürücü süreler işlemiyor (İş Mahkemeleri Kanunu md. 3/17).
Burada arabulucunun, görevlendirildiği tarihten itibaren üç hafta içinde yapılan başvuruyu sonuçlandırması gerektiğini ve bu sürenin, zorunlu hallerde, arabulucu tarafından en fazla bir hafta uzatılabileceğini belirtmekte fayda var.
İhtiyari Arabuluculukta Sürelerin Durumu
İhtiyari arabuluculukta, arabulucuya başvurunun sürelere etkisi daha farklı. Örneğin bir ticari uyuşmazlıkta şu anda doğrudan dava açılabileceği gibi dava açmadan veya açıldıktan sonra "ihtiyari olarak" arabulucuya başvurmak mümkün.
Bu şekilde ihtiyari başvuruda, arabuluculuk sürecinin başlamasından sona ermesine kadar geçirilen süre, zamanaşımı ve hak düşürücü sürelerin hesaplanmasında dikkate alınmıyor (Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu md. 16/2).
Arabuluculuk süreci, dava açılmadan önce arabulucuya başvuru halinde, tarafların ilk toplantıya davet edilmeleri ve taraflarla arabulucu arasında sürecin devam ettirilmesi konusunda anlaşmaya varılıp bu durumun bir tutanakla belgelendirildiği tarihten itibaren işlemeye başlıyor.
Dava açılmasından sonra arabulucuya başvuru halinde ise, mahkemenin tarafları arabuluculuğa davetinin taraflarca kabul edilmesi veya tarafların arabulucuya başvurma konusunda anlaşmaya vardıklarını duruşma dışında mahkemeye yazılı olarak beyan ettikleri ya da duruşmada bu beyanlarının tutanağa geçirildiği tarihten itibaren süreç işlemeye başlıyor.