Uyuşmazlıkların mahkeme dışında barışçıl yollarla çözümünü sağlayan arabuluculuk kurumu, hukukumuzda yeni olsa da toplumun önemli bir kesimi tarafından öğrenilmeye ve benimsenmeye başlandı.
Bu hızlı gelişimin belki de en önemli nedeni arabuluculuk kurumunun sağladığı hukuki ve ekonomik avantajlar.
Kesinleşmiş Mahkeme Kararı Gibi
Örneğin, arabuluculuk faaliyeti sonunda anlaşmaya varılması durumunda anlaşılan konular hakkında taraflarca dava açılamıyor. Açılırsa reddediliyor.
Tarafların, avukatlarının ve arabulucunun birlikte imzaladıkları anlaşma belgesi, başka hiçbir işleme gerek kalmadan ilam niteliğinde belge sayılıyor. Yani sadece birkaç günde, kesinleşmiş mahkeme kararı ile aynı güçte bir belge edinilebiliyor.
Her iki taraf ve avukatlarının imzalarından biri yoksa, bu defa mahkemeden alınacak basit bir icra edilebilirlik şerhi ile aynı sonuca ulaşılabiliyor.
Anlaşma belgesine icra edilebilirlik şerhi verilmesi için mahkemeye yapılacak olan başvuru ile bunun üzerine verilecek kararlara karşı ilgili tarafından istinaf yoluna gidilmesi halinde, maktu harç alınıyor.
Arabuluculukta Damga Vergisi Maktu: 58,80 TL
Bu noktada çok önemli bir avantaj daha ortaya çıkıyor. Taraflar anlaşma belgesini icra edilebilirlik şerhi verdirmeden başka bir 'resmi işlemde kullanmak isterlerse', damga vergisi de maktu olarak alınıyor. Söz konusu damga vergisi miktarı; içinde bulunduğumuz 2018 yılı için yalnızca 58,80 TL. Bu miktar, arabuluculuk anlaşmasında yazılı olan miktar bin TL de olsa, bir milyon TL de olsa, yüz milyon TL de olsa değişmiyor.
Diğer Durumlarda Vergi Binde 9,48
Buna karşın, söz konusu avantaj diğer sözleşmelerin resmi işlemde kullanılmasında kural olarak geçerli değil. Diğerlerinde, sözleşmede bir miktar varsa, bu rakam üzerinden binde 9,48 oranında nispi damga vergisi alınıyor. Örneğin bir milyon TL üzerinde anlaşılmışsa 9.480,00 TL, yüz milyon üzerinde anlaşılmışsa da 948.000,00 TL gibi yüksek damga vergisi yükümlülüğü çıkabiliyor.
Maliye'nin 9 Mart 2018 Tarihli Özelgesi Var
Arabuluculuk anlaşmalarının resmi işlemde kullanılmasında damga vergisinin nispi değil maktu alınması gerektiği, 6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu'nda açıkça yazıyor (md. 18/3).
Aynı zamanda Adalet Bakanlığı Hukuk İşleri Genel Müdürlüğü'nün talebi üzerine verilen 9 Mart 2018 tarihli Özelge'de de ayrıntılı bir şekilde söz konusu damga vergisi avantajı teyit edilmiş (Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı Gelir Yönetimi Daire Başkanlığı'nın 09.03.2018 tarihli ve 30833 sayılı Özelgesi).
Bu halde, özellikle büyük miktarlı uyuşmazlıklara ilişkin anlaşma yapılırken; dava açılamama, kesin hüküm olma gibi avantajlarının yanında anlaşma belgesinin kullanımındaki damga vergisi avantajı da düşünülerek arabuluculuk yoluna gidilmesi seçeneği mutlaka değerlendirilmeli.