Aile şirketleri üzerine yapılan araştırmalar, tecrübelerime dayalı gözlemlerden hareketle bu hafta aile şirketlerinin kurumsal dönüşüm sürecinde gelişim alanları üzerine görüşlerimi paylaşıyorum.
Aile ve Şirket İlişkileri ve Çatışma Yönetimi
Şirketlerin nesiller arası el değiştirmesinin yönetilmesi, ailenin kalabalıklaşması ile yetki ve görev dağılımının yeniden değerlendirilmesi ve kurucu aile büyüğünün yönetimi devretmesi aile şirketleri için ortaya çıkan önemli sorunlar arasında yer almaktadır. Bu bağlamda, halefiyet planı, aile anayasası, nepotizmi önlemek için gerekli kuralların yazılı hale getirilmesi, hissedarlık sözleşmeleri gibi kurumsallaşma adımları bu sorunların yönetilmesi için gerekli olan adımlardır.
Finansal Yapı ve İç Kontrol Ortamının Yetersizliği Nedeniyle Ortaya Çıkan Dezavantajlar
Gelişen teknoloji ve rekabet ortamında, gerekli bilgilere zamanında ulaşmak için ve bu bilgileri kullanarak etkin kararlar almak için güvenilir bir raporlama altyapısının bulunması bütün şirketler için olduğu gibi aile şirketleri için de önemlidir. Özellikle finansal bilgilerin yer aldığı güvenli ve etkin raporlara sahip şirketlerin, uluslararası finans piyasalarında ucuz finansman kaynaklarına ulaşabilmek için avantaja sahip olduğu bilinmektedir. Bu da firmalar için alternatif finansman olanakları sağlıyor.
Finans kuruluşları, firmalarda denetlenebilir şeffaf bir ortamın bulunmasına önem verirken, bu altyapıya sahip firmaların güçlü bir itibara sahip oldukları ortadadır.
Bu nedenlerle, aile şirketlerinin finansal raporlama altyapısının dönüşümü, iç denetim fonksiyonunu kurulması ve iç kontrol ortamının iyileştirilmesi gibi kurumsallaşma adımları atması önemli olacaktır.
Liderlik ve Güçlü İnsan Kaynağına Ulaşmada ve Bünyede Tutmada Çekilen Zorluklar
Hızlı büyüme sonucunda firmanın beyin takımının firma kadar hızlı büyüyememesi, profesyonelleşme ve kurumsallaşmadan kaynaklanan sorunlar nedeniyle profesyonellerin firmada uzun süre kalmamaları, yönetici seçiminde yapılan hatalar gibi kaynakların boşa harcanması aile şirketlerinin kaliteli insan kaynağı ihtiyacındaki eksiklikleri ifade ediyor.
Markalaşamama
Şirketlerin ürünlerini müşterilere ulaştırmasında çeşitli pazarların varlığı, internet gibi ürünlerin müşterilere kolay ulaştırıldığı seçenekler bulunması, firmalar için bir rekabet sağlıyor. Bu rekabette, tanınır ve güvenilir markaların önemli bir avantajı bulunuyor. Bu nedenlerle, aile şirketlerinin marka değerlerini geliştirme ve koruma ile ilgili yatırımlar yapması, rekabet edebilmesinin önemli bir şartı olarak karşımıza çıkıyor.
İnovasyon ve Rekabete Uyum Sağlayamama
Teknolojiyi iyi kullanan firmalar diğer firmalara göre, müşteri ihtiyaçlarını öngörebilmeleri, inovatif ürün ve hizmetler sunmaları nedenleriyle rekabet avantajlarına sahip oluyorlar. Aile şirketlerinin ise geleneksel yapıları nedeniyle ve karar alma mekanizmaları içerisinde daha inovatif olmaları ve teknolojiyi daha iyi kullanmaları gerekiyor.
Sonuç
Teknolojik gelişme, inovasyon gibi etkenlerle değişen iş süreçlerinde aile şirketlerinin de ayakta kalması, ulusal ve uluslararası alanda rekabet etmeleri kaçınılmaz bir gereklilik olarak ortaya çıkıyor. Bu nedenlerle aile şirketlerinin gerekli değişimi bünyelerine taşımaları, sundukları ürün ve hizmetleri müşteri odaklı hale getirmesi gerekiyor.
Aile şirketlerinin bu değişim ve dönüşüm için takip edebilecekleri tek bir reçete bulunmamaktadır. Çünkü her aile şirketinin iş modeli, aile içi duygusal faktörlerden de etkilenen kendine has dinamikleri farklı olduğu için izlenecek kurumsal dönüşüm planı her firmaya özgü olmalıdır.
Bununla birlikte, kurumsal dönüşüm sürecine giren şirketlerde, bu dönüşümün gerçekten istenmesi ve aile büyüklerinin bunun arkasında durmaları önemli bir gereklilik olacaktır. Bu kurumsal dönüşüm sürecinde, uzman kişilerle çalışılması, özellikle yukarıda sıraladığımız sorunlu alanların üzerinde durulması, bu kurumsallaşma sürecinin başarılı olması için dikkate alınmalıdır.
Bu kurumsal dönüşüm sürecinin bir ayağı olarak halefiyet planı, hissedarlık sözleşmeleri ve aile anayasasının hazırlanması, nepotizmi önlemek için gerekli kuralların yazılı hale getirilmesi gibi kurumsallaşma adımları bir başlangıç noktası olabilir.
Aile şirketlerinde kuruluş, gelişme ve büyümede gösterilen başarının şirketin kurumsal varlığının sürekliliğinde de gösterilmesi diğer bir ifade ile kurumsal bir şirket olurken aile kalabilmeyi başarmanın yolu aile anayasası, halefiyet planı, hissedarlık sözleşmelerinin yanı sıra kurumsal dönüşüm sürecinin sistematik alt yapısını da oluşturmaktan geçiyor.