Adresinde bulunmayan mükelleflerde vergi dairesi resen terk uygulaması

İlk işe başlama dilekçesinde gösterildiği adreste işe başlama yoklaması yapılıp işe devam eden mükelleflerin çeşitli nedenlerle adreslerini başka mahallere taşıdıkları görülmektedir. Yeni adresin vergi dairesinin bilgisinde olmayışı, terk edilen eski adresin ise, vergi dairesi tarafından mükellefle ilgili terk hükmünde sayılmaktadır. Böylece, eski adresinden taşınıp, yeni adresine geçen mükellefle ilgili vergi dairesi bu mükellefin adresinde olmadığı gerekçesi ile mükellefiyetini sonlandırmakta ve bu mükellefi askıya almaktadır.

Görüldüğü üzere, vergi dairesinin tek bir yoklama fişine dayalı olarak mükellefiyeti askıya alması hatta kaydını bloke etmesi ve sonuçta bu mükelleften iş yapan, mal alan birçok müşterileri sıkıntıya sokabilmektedir. Problem bir aşama daha ileri götürülerek adresini değiştiren mükellefin vergi kaydı kapatılmakta, koda alınmakta ve bu mükelleften mal alan bütün müşteriler 'özel esaslara' tabi tutulmaktadır.(1)

Oysaki, vergi dairelerinin mükellefin vergi kayıtlarını adreslerinde bulunmadıkları gerekçesi ile en az (2) yoklama fişine istinaden değişik tarihlerde adresinde olmadığını tespit etmesi zorunludur. Adresinde bulunmadığı gerekçesi ile vergi kaydı kapatılan bir kişiden mal alan mükellefler mağdur olabilmektedirler. Oysaki, adresinde bulunmadığı iddia edilen mükelleflerden mal alan alıcı konumundaki kimseler bu mal alışlarını kendi muhasebe sistemlerinde (Ba) Formunda göstermektedirler. Adresinde bulunmadığı iddia edilen mükellef ise, bu mal satışını (Bs) Formunda göstermektedir.

Diğer taraftan, iş adresinde bulunmayan mükellefin ikinci bir vergi yoklaması vergi dairesi tarafından MERNİS adresindeki ikametgah adresinde vergi yoklaması yapılabilir. Gelir İdaresinin VEDOP sistemi ile SGK'nın mükellefiyet sorgulama bilgisayar menüleri paralel çalışmaktadır. Bu durumda vergi dairesi adresinde bulunmayan mükelleflerle ilgili vergi kaydını sonlandırmadan ilgili ve bağlantılı diğer resmi kurumlarla da bu terk/faal durumunu rahatlıkla internet üzerinden sorgulayabilir.(2)

Öte yandan, vergi daireleri 213 sayılı kanunun 160. maddesinde yer alan duyuru ve ilan sistemini yerine getirmeyerek bu gayrifaal şirketlerden bir şekilde mal ve hizmet alan mükelleflerin menfaatlerini dikkate almamaktadır. Yüksek mahkeme Danıştay tarafından verilen bir çok kararda adresinde bulunmayan şirketlerin yaptıkları işler veya sattıkları mallarla ilgili olarak alıcı firmalara sahte fatura iddiasıyla işlem yapılamayacağına karar vermektedir. Salt adreste bulunmamak sahte fatura düzenlemek gibi bir fiili gerektirmeyeceği mahkeme kararlarında gerekçe olarak gösterilmektedir.(3)

Sonuç olarak, vergi dairesi sağlıklı yoklama fişleri düzenleyerek işe başlama, işi bırakma, iş nevi değişiklikleri vs. durumları çok yönlü araştırma yetkilerine sahiptir.(4) Adres araştırmaları günümüz koşullarında Gelir İdaresi tarafından en son teknolojik olanaklar ve bilgisayar yardımı ile rahatlıkla tespit edilebilmektedir.