6736 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması Kanunu Kapsamında Matrah ve Vergi Artırımı(1)
Gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri vermiş oldukları yıllık beyannamelerinde (ihtirazi kayıtla verilenler dahil) vergiye esas alınan matrahlarını, bu Kanunun yayımlandığı tarihi izleyen ikinci ayın sonuna kadar, (31/10/2016) artırırlar.
Gelir ve Kurumlar vergisi mükellefleri 2011, 2012, 2013, 2014 ve 2015 yıllarında;
– Gelir Vergisi matrah artırımı,
– Kurumlar Vergisi matrah artırımı,
– Katma Değer Vergisi artırımında,
– Gelir ( Stopaj) ve Kurumlar (Stopaj) vergisi artırımında, bulundukları dönemler için (kanun maddesinde belirtilen durumlar hariç olmak üzere) haklarında Gelir Vergisi, Kurumlar Vergisi, KDV ve gelir (Stopaj)-kurumlar (Stopaj) yönünden vergi incelemesi ve tarhiyatı yapılmayacaktır.
Gelir ve kurumlar vergisi uygulamasında matrah artırımı mükelleflerin durumuna göre iki şekilde gerçekleştirilecektir:
GELİR VE KURUMLAR VERGİSİ BEYANNAMELERİNDE MATRAH BEYAN EDENLER
Verdikleri yıllık gelir vergisi ve kurumlar vergisi beyannamelerinde vergiye tabi gelir/kazanç (matrah) beyan eden mükelleflerin bu yıllara ilişkin vergi matrahları artırım oranları ve uygulanacak vergi oranı aşağıdaki tabloda yer almaktadır.
Yukarıdaki tabloda yer alan matrah oranları dahilinde artırılan tutarın yüzde 20'si oranında vergisi ödenirse, yukarıdaki yıllar itibariyle gelir ve kurumlar vergisi yönüyle vergi incelemesi yapılmayacaktır. Matrah artırımında bulunulan yıllara ilişkin gelir ve kurumlar vergisi beyannamelerini zamanında veren ve bu beyannameler üzerinden tahakkuk eden vergileri zamanında ÖDEMİŞ OLAN mükellefler (kesinleşmiş vergi alacakları veya ihtilaflı alacaklar nedeniyle sağlanan kolaylıktan yararlanmamış olmaları koşuluyla) yüzde 20 yerine yüzde 15 oranı üzerinden hesaplanan vergiyi öderler.
Ancak, Kanun da bu şekilde yapılacak olan matrah artırımları için asgari tutarlar da tespit edilmiştir. Yani, yukarıda belirtilen oranlarda yapılan matrah artırımları, aşağıda belirtilen asgari tutarlardan az olamayacaktır.(beyannamelerinde zarar beyan eden veya indirim ve istisnalar nedeniyle matrah oluşmayan ya da hiç beyan vermeyenler dahil)[1]
Kurumlar ve Gelir Vergisi Matrah Artırımlarında Dikkat Edilmesi Gereken Önemli Hususlar
İşe başlama ve işi bırakma gibi nedenlerle kıst dönemde faaliyette bulunmuş mükellefler hakkında ilgili yıllar için belirlenen asgari matrahlar, faaliyette bulunulan ay sayısı (ay kesirleri tam ay olarak) dikkate alınarak hesaplanır. Örneğin, 2011 takvim yılında işletme hesabına göre defter tutarlar, 06.11.2011 tarihinde iş başlamışsa veya 20.02.2011 tarihinde işi bırakmış ise gelir vergisi için artırılacak asgari matrah, 9.500/12x2= 1.583,33 TL olacaktır.
Matrahların ve vergilerin hadleri ve oranlarının belirlenmesinde mükelleflerin (varsa) beyanları dikkate alınacaktır. Ancak mükellefler hakkında daha önceden vergi incelemesi yapılmışsa ve inceleme sonuçları kesinleşmişse ve ilave bir matrah bulunmuşsa, mükellefin beyanları ile birlikte dikkate alınması gerekmektedir. Örneğin; mükellefin gelir vergisi matrah beyanı 200.000 TL ise ve daha önceden sonuçlanarak incelenmişse, inceleme sonucunda 20.000 TL matrah farkı bulunmuş ise, dikkate alınacak tutar; 200.000 TL değil, 220.000 TL olacaktır.
Mükelleflerin, matrah/vergi artırmaları halinde, daha önce tevkif yoluyla ödemiş oldukları vergiler, artırılan matrahlar üzerinden hesaplanan vergilerden mahsup edilmeyecektir. Kısacası beyan edilen matrahlar üzerinden hesaplanan vergiler nihai vergi olacaktır ve herhangi bir istisna ve indirim uygulanmayacaktır.
Gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin matrah artırımında bulundukları yıllara ait zararların % 50'si, 2016 ve izleyen yıllar karlarından mahsup edemeyeceklerdir.
İstisna ve indirimler nedeniyle gelecek yıllarda matrahtan indirim konusu yapılabilecek tutarlar ile geçmiş yıl zararları artırılan matrahlardan indirilemez.
Artırımda bulunulan matrahlar veya tahakkuk edecek vergiler, gelir veya kurumlar vergisi matrahlarının tespitinde gider veya maliyet unsuru olarak dikkate alınmayacaktır. Yani hesaplanarak veya artırılarak ödenen vergiler, gelir veya kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider veya maliyet unsuru olarak kabul edilmez; indirim, mahsup ve iade konusu yapılmaz.
Matrah veya vergi artırımında bulunulması, 213 sayılı Kanun'un defter ve belgelerin muhafaza ve ibrazına ilişkin hükümlerinin uygulanmasına engel teşkil etmez.
Matrah veya vergi artırımı dolayısıyla mükelleflerce verilen kurumlar ve gelir vergisi beyannameleri için damga vergisi alınmaz.
Mükelleflerin matrah veya vergi artırımı yaptıkları dönemlere ilişkin olarak kanuni süresinde vermedikleri anlaşılan beyannameler nedeniyle 213 sayılı Kanun'un usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezalarına ilişkin hükümler uygulanmayacaktır.
Matrah veya vergi artırımında bulunulması, önceden başlanılmış olan vergi incelemeleri ile takdir işlemlerine engel teşkil etmez. Artırımda bulunan mükellefler hakkında başlanılan vergi incelemeleri ve takdir işlemleri, 01.09.2016 tarihinden itibaren bir ay içerisinde sonuçlandırılmaması halinde, bu işlemlere devam edilemeyecektir. Örneğin, artırımda bulunan bir mükellefin ilgili yıl incelemesi devam ediyorsa, belirtilen sürede rapor düzenlenmemişse artık, rapor düzenlemeyecektir ve mükellef vergi tarhiyatına muhatap olamayacaktır. Aynı şekilde mükellef hakkında rapor düzenlenmiş ise, bu raporlar belirtilen sürede, vergi dairesi kayıtlarına intikal etmezse, mükellef vergi tarhiyatına muhatap olmayacaktır. Takdir işlemeleri için de aynı kural geçerlidir.[2]
[1] İSMMMO, 'Vergi, Sgk, ve Oda Alacaklarının Yapılandırılması, Matrah Artırımı, Kasa/Stok Affı, Varlık Barışı Açıklamalar ve Muhasebe Kayıtları Rehberi (6736 Sayılı Kanun'),http://archive.ismmmo.org.tr/Mansetler/MEVZUAT/Duyuru/6736_SK_A%C3%87IKLAMA.pdf_695.pdf, s.8-9,erişim tarihi: 07.09.2016.
[2] Zeyneddin Çetin, '6736 Sayılı Kanun Kapsamında Matrah ve Vergi Artırımı İle İlgili Genel Hükümler ve Mükelleflere Önerilerimiz', Ankara: Yaklaşım Yayınları, Sayı: 285, Eylül 2016.