Halen TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda görüşülmesine devam edilen 2018 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Tasarına ilişkin bir değerlendirme yapmadan önce, bütçeyle ilgili hangi rakamsal revizelerin yapıldığına bakalım. 2017 yılı bütçesi hedefleri ve 2017 yılı bütçesi gerçekleşme tahminleri karşılaştırıldığında; GSYH içinde; bütçe açığının payının % 1,9'dan % 2'ye yükseldiği, faiz dışı dengenin payının % 0,4 fazladan % -0,1 açığa dönüştüğü, faiz giderlerinin payının ise % 2,4'den % 1,9'a düştüğü, 2018 yılı bütçesine ilişkin olarak ise; geçen yılki Orta Vadeli Programa ve 2018 yılı bütçe tasarısına bakıldığında, GSYH içinde; bütçe açığının payının % 1,6'dan % 1,9'a çıktığı, faiz dışı fazlanın payının % 0,7'den % 0,2'ye indiği, faiz harcamalarının payının ise % 2,3'den % 2,1'e düştüğü görülmektedir. Dolayısıyla, 2017 yılı bütçe hedeflerinde olumsuz sapma yaşandığı, 2018 yılı bütçe hedeflerinin de aşağı yönlü revize edildiği bir ekonomik görüntü kapsamında 2018 yılı bütçe sürecine girilmiş bulunulmaktadır.
2017 yılı bütçesi gerçekleşme tahminleri dikkate alındığında, 2018 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Tasarısında; giderlerin % 13,2 artışla 762 milyar 753 milyon TL (faiz hariç giderlerin % 12,2 artışla 691 milyar 53 milyon TL), gelirlerin % 13,9 artışla 696 milyar 829 milyon TL, bütçe açığının % 6,9 artışla 65 milyar 924 milyon TL, faiz dışı fazlanın ise 5 milyar 776 milyon TL olarak öngörüldüğü görülmektedir.
2017 yılı bütçesi başlangıç ödenekleri dikkate alındığında, 2018 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Tasarısında; giderlerin % 18,2, gelirlerin % 16,5, bütçe açığının % 40,7 oranında arttığı, faiz dışı fazlanın ise % 45,8 oranında azaldığı görülmektedir.
Söz konusu 2018 yılı bütçe tasarısında öngörülen giderlerin, ekonomik sınıflandırma açısından 2017 yılı bütçesi gerçekleşme tahminlerine göre artış oranları ve tahsis edilen ödenekler şöyledir: Personel giderleri (% 12,3) 183 milyar 127 milyon TL, sosyal güvenlik kurumlarına devlet prim giderleri (% 10,9) 30 milyar 792 milyon TL, mal ve hizmet alımları (% 8,7 ) 66 milyar 69 milyon TL, cari transferler (% 11,8) 299 milyar 399 milyon TL, sermaye giderleri (% -2,4) 68 milyar 794 milyon TL, sermaye transferleri (% 20,4) 15 milyar 324 milyon TL, borç verme (% 49,1) 20 milyar 231 milyon TL, yedek ödenekler (% 14,0) 7 milyar 318 milyon TL, faiz harcamaları (% 24,7) 71 milyar 700 milyon TL (2017 yılı bütçesinde 77,6 milyar TL olan yatırım ödenekleri ise 2018 yılı bütçe tasarısında % 9,7 artışla 85,1 milyar TL olarak öngörülmüştür).
2018 yılı bütçe tasarısında öngörülen ve yukarıda belirtilen gider kalemlerinin 2018 yılı bütçesi içindeki payları ise şöyledir: Personel giderleri (% 24,0), sosyal güvenlik kurumlarına devlet prim giderleri (% 4,0), mal ve hizmet alımları (% 8,7), cari transferler (% 39,3), sermaye giderleri (% 9,0),sermaye transferleri (% 2,0), borç verme (% 2,7), yedek ödenekler (% 1,0), faiz harcamaları (% 9,4).
2018 yılı bütçe tasarısına gelir cephesi açısından bakıldığında ise görüntüler şöyledir: 2018 yılı merkezi yönetim bütçe gelirlerinin 2017 yılı bütçesi gerçekleşme tahminlerine göre % 13,9 artışla 696 milyar 829 milyon TL olarak öngörüldüğü, genel bütçe gelirlerinin % 15,6 artışla 681 milyar 350 milyon TL (vergi gelirlerinin % 15,2 artışla 599 milyar 425 milyon TL, vergi dışı diğer gelirlerin ise % 18,5 artışla 81 milyar 925 milyon TL) olarak tahmin edildiği, özel bütçeli idarelerin öz gelirleri ve Düzenleyici ve Denetleyici Kurumların gelirleri için ise 15 milyar 480 milyon TL'lik bir gelirin bütçeleştirildiği görülmektedir. Vergi dışı diğer gelirler kapsamında da 2018 yılında; teşebbüs ve mülkiyet gelirlerinden 20 milyar 150 milyon TL, alınan bağış ve yardımlar ile özel gelirlerden 2 milyar 769 milyon TL, faizler, paylar ve cezalardan 46 milyar 471 milyon TL, sermaye gelirlerinden 12 milyar 82 milyon TL, alacaklardan tahsilatlardan ise 452 milyon TL gelir beklenmektedir.
Vergi gelirlerinin detayına bakıldığında ise çeşitli vergilerin 2018 yılı bütçe tasarısında öngörülen miktarları ile 2017 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanununda yer alan hedeflere göre artış oranları şöyledir: Gelir vergisi: 122,7 milyar TL (% 12,7), kurumlar vergisi: 65,8 milyar TL (% 42,4), özel tüketim vergisi: 146,5 milyar TL (% 7,4), dahilde alınan KDV: 66,0 milyar TL (% 15,6), ithalde alınan KDV: 107,8 milyar TL (% 28,8), motorlu taşıtlar vergisi: 13,6 milyar TL (% 20,4), banka ve sigorta muameleleri vergisi: 15,2 milyar TL (% 16,9), damga vergisi: 17,8 milyar TL (% 17,1), harçlar: 23,3 milyar TL (% 17,7), diğer vergiler: 20,7 milyar TL (% 6,2).
Sosyal güvenlik kurumlarına yapılacak transferler için; 2017 yılında, merkezi yönetim bütçesinin % 18,1'i oranında (117 milyar TL) ödenek ayrılmıştı, 2018 yılı bütçe tasarısında ise bu ödeneğin % 16,2 artışla 136 milyar TL olarak öngörüldüğü ve bu tutarın ise 2018 yılı merkezi yönetim bütçesinin % 17,8'ini oluşturduğu görülmektedir. Öte yandan, 2017 yılında 13 milyar TL gelir hedeflenen özelleştirme gelirlerinin 10,2 milyar TL olarak gerçekleşeceği; 2018 yılı bütçe tasarısında ise 10 milyar TL özelleştirme geliri hedeflendiği anlaşılmaktadır.
Diğer ilginç bazı oransal değişimlere bakıldığında; 2018 yılı bütçe tasarısında; 2017 yılı bütçesine göre; faiz harcamalarının payının % 8,9'dan % 9,4'e yükseldiği, personel giderlerinin payının % 25,2'den % 24'e, yatırım ödeneklerinin payının % 12'den % 11,2'ye, eğitimin payının % 18,9'dan % 17,6'ya, sağlığın payının % 17,2'den % 16,6'ya, sosyal yardımların payının % 7'den % 6,7'ye, tarımın payının ise % 4,8'den % 3,9'a düştüğü görülmektedir.