E-İrsaliye, sevk irsaliyesinin elektronik ortamda düzenlenmiş halidir. 213 sayılı Vergi Usul Kanunu 230. maddesinin birinci fıkrasının beşinci bendine göre hali hazırda kağıt ortamda düzenlenmekte olan sevk irsaliyesinin, elektronik belge olarak elektronik ortamda düzenlenmesi ve alıcısına elektronik ortamda gönderilmesidir.
E-İrsaliye kağıt ortamda düzenlenen sevk irsaliyesi ile aynı hukuki niteliklere sahiptir.
E-İrsaliye düzenleyebilmek için aşağıda yer alan şartları sağlamış olmak gerekmektedir;
- E- Fatura uygulamasına dahil olmak
- E-İrsaliye düzenleyebilme ve iletebilme konusunda gerekli hazırlıkları tamamlamış olmak
- E-İrsaliye uygulamasına geçmek için gerekli başvuruyu yapmış olmak.
E-İrsaliye düzenlenirken bulunması gereken bilgiler ise şunlardır;
- E-İrsaliyenin düzenleme tarihi ve belge numarası,
- E-İrsaliye düzenleyenin adı/soyadı, ticaret unvanı, adresi, vergi dairesi ve vergi kimlik numarası,
- Müşterinin adı/soyadı, ticaret unvanı, varsa vergi dairesi ve vergi kimlik numarası, iş yeri adresi ve farklı ise teslimat adresi,
- Taşınan malın nevi, miktarı,
- Fiili sevk tarihi ile saat ve dakika olarak fiili sevk zamanı,
- Gelir İdaresi Başkanlığı sisteminden sorgulanması, doğrulanması ve görüntülenmesine imkan vermek üzere, Başkanlık tarafından bilgi içeriği belirlenen karekod veya barkod (Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından ebelge.gib.gov.tr adresinden yapılan duyuruda belirtilecek andan itibaren)
Aşağıda sayılan mükelleflerin E İrsaliye uygulamasına geçmeleri zorunludur. Bunlar sırasıyla;
- Özel Tüketim Vergisi Kanunu'na ekli (I) sayılı listedeki malların imali, ithali, teslimi vb. faaliyetler nedeniyle EPDK'dan lisans alan bayiler,
- Özel Tüketim Vergisi Kanunu'na ekli (III) sayılı listedeki malların imal, inşa, ithalini ve ana bayi şeklinde pazarlamasını gerçekleştiren mükellefler,
- 04.06.1985 tarihli ve 3213 sayılı Maden Kanunu kapsamında düzenlenen işletme ruhsatı/sahipleri ve işletme ruhsatı/sahipleri ile yaptıkları sözleşmeye istinaden maden üretim faaliyetinde bulunan gerçek ve tüzel kişi mükellefler,
- 04.04.2001 tarihli ve 4634 sayılı Şeker Kanunu'nun 2. maddesinin (e) bendinde tanımına yer verilen şekerin (Beyaz şeker (standart, rafine küp ve kristal şeker), yarı beyaz şeker, rafine şeker, ham şeker ve kahverengi şeker olarak sınıflandırılan, pancar veya kamıştan üretilen kristallendirilmiş sakaroz ile nişasta kökenli izoglukoz, likid ya da kurutulmuş halde glukoz şurubu, sakoroz veya invert şeker veya her ikisinin karışımının suda çözümlenmesinden meydana gelen şeker çözeltisi ve invert şeker şurubu ile inülin şurubu) imali gerçekleştirilen mükellefler,
- E-Fatura uygulamasına kayıtlı olan mükelleflerden demir ve çelik (GTİP 72) ile demir veya çelikten eşyaların (GTİP 73) imali, ithali veya ihracı faaliyetinde bulunan mükellefler,
- Tarım ve Orman Bakanlığı'nca gübre üretim ve tüketiminin kayıt altına alınmasına yönelik oluşturulan Gübre Takip Sistemi'ne kayıtlı kullanıcılar,
- E-Fatura uygulamasına kayıtlı olan ve 2018 veya müteakip hesap dönemleri brüt satış hasılatı 25 Milyon TL ve üzeri olan mükellefler,
- 11.03.2010 tarihli ve 5957 Sebze ve Meyveler İle Yeterli Arz ve Talep Derinliği Bulunan Diğer Malların Ticaretinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun Hükümlerine göre komisyoncu veya tüccar olarak sebze ve meyve ticaretiyle iştigal eden mükellefler,
- Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından, yapılan analiz veya inceleme çalışmaları neticesinde riskli ya da mükellef gruplarını, faaliyet, sektör ve ciro tutarına bağlı olmaksızın, yazılı bildirim yapmak ve geçiş hazırlıkları için en az 3 ay süre vermek suretiyle e-İrsaliye uygulamasına geçme zorunluluğu getirmeye yetkilidir.
E İrsaliye uygulamasına geçmek zorunda olanların e-irsaliye ye geçişe ilişkin başvurularını ve geçiş hazırlıklarını 01.07.2020 tarihine kadar tamamlamaları (11.03.2010 tarihli ve 5957 Sebze ve Meyveler İle Yeterli Arz ve Talep Derinliği Bulunan Diğer Malların Ticaretinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun Hükümlerine göre komisyoncu veya tüccar olarak sebze ve meyve ticaretiyle iştigal eden mükellefler 01.01.2020 tarihine kadar) ve irsaliyelerini E-İrsaliye olarak düzenlemeleri ve kayıtlı kullanıcılardan E-İrsaliye olarak almaları zorunludur.
01.01.2020 tarihinden itibaren Özel Tüketim Vergisi Kanunu'na ekli (I) sayılı listedeki malların imali, ithali, teslimi vb. faaliyetler nedeniyle EPDK'dan lisans alanlar, Özel Tüketim Vergisi Kanunu'na ekli (III) sayılı listedeki malların imal, inşa ve ithal edenler, maden ruhsat veya sertifikası alanlar, şeker imalini gerçekleştirenler, demir, çelik ürünlerinin imal, ithal veya ihracını gerçekleştirenler, Gübre Takip Sistemine dahil olanlar, Hal Kayıt Sistemi kapsamındaki sebze ve meyvelerin toptan ticaretini yapmaya başlayanlar için, e-İrsaliye geçme zorunluluğu, söz konusu işlemlerin gerçekleştirildiği ayı izleyen dördüncü ayın başından itibaren başlar.
Malın fiili sevki sırasında araç içerisinde e-İrsaliyenin bir örnek kağıt çıktısının bulundurulması ya da elektronik olarak görüntülenmesinin sağlanması zorunlu olup, söz konusu kağıt çıktı üzerinde ıslak imza ya da kaşe bulunması, e-İrsaliye uygulamasına kayıtlı olmayan alıcının E-İrsaliyenin kağıt çıktısını talep etmesi hali haricinde, zorunlu değildir.
Alıcının e-İrsaliye uygulamasına kayıtlı olmadığı ve bu alıcıların e-İrsaliyenin kağıt çıktısını talep ettiği durumlar dışında, araçta bulundurulan söz konusu kağıt çıktının, alıcıya verilmesi de zorunlu değildir. e-İrsaliye uygulamasına kayıtlı olmayan alıcıların e-İrsaliyenin kağıt çıktısını talep etmeleri halinde bu kağıt çıktılarının alıcısı tarafından kağıt ortamda muhafaza ve ibraz etme zorunluluğu bulunmaktadır.
Sevki yapılacak mala ilişkin olarak e-İrsaliyenin düzenlenmesinden önce faturanın düzenlenmiş olması halinde, e-İrsaliye üzerinde düzenlenmiş faturanın tarih ve belge numarasına da yer verilmesi zorunludur.
[1]Kadir Demirbaş, 'E-İrsaliye ve Vergi Mevzuatı Açısından Önemi (E-Yaklaşım)', E- Yaklaşım Mart 2020, sayı:327.